พัฒนาการของเรื่องรามเกียรติ์ในประเทศไทย

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพัฒนาการของเรื่องรามเกียรติ์ในประเทศไทย ผลการศึกษาพบว่า เรื่องรามเกียรติ์มีพัฒนาการแบบค่อยเป็นค่อยไป แบ่งออกได้ 4 ระยะ คือ 1) ระยะวรรณกรรมมุขปาฐะ (ก่อนสุโขทัย - อยุธยาตอนต้น) มีลักษณะเป็นเรื่องเล่าในท้องถิ่น  หรือแสดงออกในภาพประติมากรรมตามโบราณสถานสำคัญ และเป็นส่วนหนึ่งของพระราชพิธี 2) ระยะวรรณกรรมลายลักษณ์ (สุโขทัย - อยุธยาตอนปลาย) ในสมัยสุโขทัยพัฒนาจากชาดกเป็นเรื่องพรหมจักรของล้านนา และพระลักพระลามของอีสาน ต่อมาในสมัยอยุธยาตอนกลางพัฒนาเป็นวรรณกรรมนิราศ มีโครงเรื่องชัดเจน มีตัวละครดำเนินบทบาท จากนั้นในสมัยอยุธยาตอนปลาย ได้พัฒนาเป็นวรรณกรรมบทละครสำหรับเล่นโขน พากย์หนัง และแสดงละครใน  3) ระยะวรรณกรรมลายลักษณ์ที่มีจุดมุ่งหมายนอกเหนือจากการแสดง (อยุธยาตอนปลาย-รัตนโกสินทร์) โดยสมัยอยุธยาตอนปลาย กวีแต่งรามเกียรติ์เพื่อใช้ในการสั่งสอน ในสมัยกรุงธนบุรี กวีแต่งรามเกียรติ์เพื่อเป็นข้อคิดเตือนใจผู้ปกครองบ้านเมือง ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์  กวีแต่งรามเกียรติ์เพื่อแสดงจุดมุ่งหมายทางการเมือง และยอพระเกียรติพระมหากษัตริย์ 4) พัฒนาการในระยะวรรณกรรมการ์ตูนและภาพยนตร์แอนิเมชั่น เป็นการพัฒนาในยุคปัจจุบัน โดยมีการนำเค้าโครงเรื่องรามเกียรติ์มาผลิตเป็นหนังสือการ์ตูนหรือภาพยนตร์ รวมถึงดัดแปลงเป็นนิยายวาย นอกจากนี้วงการเพลงร่วมสมัยก็นำตัวละครในเรื่องรามเกียรติ์ไปเป็นส่วนหนึ่ง ของการเล่าเรื่อง