รูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลงของผู้บริหารสู่การเป็นองค์การสมรรถนะสูงของสถานศึกษา ในสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3

ธิดารัตน์ ประจักษ์; ชนิกานต์ ใสยเกื้อ; วีระยุทธ ชาตะกาญจน์

ผู้แต่ง

ธิดารัตน์ ประจักษ์ หลักสูตรปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาสหวิทยาการเพื่อการบริหารการพัฒนาที่ยั่งยืน บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช
ชนิกานต์ ใสยเกื้อ หลักสูตรปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาสหวิทยาการเพื่อการบริหารการพัฒนาที่ยั่งยืน บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช
วีระยุทธ ชาตะกาญจน์ หลักสูตรปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาสหวิทยาการเพื่อการบริหารการพัฒนาที่ยั่งยืน บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช

คำสำคัญ:

ภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลง, องค์การสมรรถนะสูงของสถานศึกษา, สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3

บทคัดย่อ

บทความวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาความต้องการภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลงของผู้บริหารสู่การเป็นองค์การสมรรถนะสูงของสถานศึกษา 2) เพื่อสร้างรูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลงของผู้บริหารสู่การเป็นองค์การสมรรถนะสูงของสถานศึกษา และ 3) เพื่อตรวจสอบรูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลงของผู้บริหารสู่การเป็นองค์การสมรรถนะสูงของสถานศึกษา เป็นการวิจัยแบบผสมวิธี แบ่งเป็น 3 ระยะ กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในระยะที่ 1 คือ ผู้บริหารสถานศึกษา 108 คน เครื่องมือที่ใช้เป็นแบบสอบถาม ผู้ให้ข้อมูลระยะที่ 2 คือ ผู้เชี่ยวชาญทางด้านการบริหารการศึกษา 9 คน ร่วมอภิปรายแสดงความคิดเห็น เครื่องมือที่ใช้เป็นแบบบันทึกการสัมมนาอิงผู้เชี่ยวชาญ ผู้ให้ข้อมูลระยะที่ 3 คือ ผู้ทรงคุณวุฒิที่เป็นผู้บริหารสถานศึกษาที่ได้รับรางวัลด้านการบริหารจัดการสถานศึกษา 12 คน ซึ่งผู้วิจัยได้จัดการสนทนากลุ่ม เครื่องมือที่ใช้เป็นแบบบันทึกการสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีการทางสถิติและการวิเคราะห์เนื้อหา

ผลการวิจัยพบว่า 1) ความต้องการภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลงของผู้บริหารสู่การเป็นองค์การสมรรถนะสูงของสถานศึกษา มีความต้องการจำเป็นจากมากที่สุดและลดลงตามลำดับ โดยเริ่มจากการสร้างบารมี การมุ่งความสัมพันธ์รายบุคคล การกระตุ้นทางปัญญา การสร้างแรงบันดาลใจและการสร้างวิสัยทัศน์ และความต้องการเป็นองค์การสมรรถนะสูงของสถานศึกษา มีความต้องการจำเป็นจากมากที่สุดและลดลงตามลำดับ โดยเริ่มจากการใช้เทคโนโลยีและนวัตกรรม การมีวัฒนธรรมองค์กรที่เข้มแข็ง การมีผู้นำที่มีวิสัยทัศน์ การมุ่งเน้นที่บุคลากร การมุ่งเน้นผู้รับบริการและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียและการจัดการที่มีประสิทธิภาพ 2) ผลการสร้างรูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลงของผู้บริหารสู่การเป็นองค์การสมรรถนะสูงของสถานศึกษา จากการสัมมนาอิงผู้เชี่ยวชาญพบว่า ร่างรูปแบบและร่างคู่มือการใช้รูปแบบมีความถูกต้องและเหมาะสม และ 3) ผลการตรวจสอบรูปแบบและคู่มือการใช้รูปแบบ จากการสนทนากลุ่มผู้ทรงคุณวุฒิพบว่า มีความเป็นไปได้และเป็นประโยชน์ต่อการพัฒนาในเรื่องดังกล่าว สำหรับองค์ความรู้ที่ได้ คือ รูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลงของผู้บริหารสู่การเป็นองค์การสมรรถนะสูงของสถานศึกษาในสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 มีองค์ประกอบ 5 ส่วน คือ หลักการของรูปแบบ วัตถุประสงค์ของรูปแบบ องค์ประกอบของภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลงของผู้บริหารสู่การเป็นองค์การสมรรถนะสูงของสถานศึกษา วิธีการดำเนินการพัฒนาและปัจจัยสู่ความสำเร็จ

เอกสารอ้างอิง

กลุ่มนโยบายและแผน สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3. (2565). รายงานผลการดำเนินงานประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2565. สุราษฎร์ธานี: สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3.

คมศิลป์ ประสงค์สุข. (2564). รูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำครูด้านการประกันคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษาขั้นพื้นฐานโดยกระบวนการจัดการความรู้. รายงานการวิจัย. กองทุนวิจัย มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่.

จตุพร งามสงวน และสุพัฒนา หอมบุปผา. (2561). รูปแบบการพัฒนาองค์การสมรรถนะสูงของโรงเรียนมัธยมศึกษาขนาดใหญ่พิเศษสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. วารสารมหาจุฬาวิชาการ. 5 (1), 101-115.

จุฑาทิพ พรหมณะ และคณะ. (2567). รูปแบบภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลงของผู้บริหารสถานศึกษาเพื่อพัฒนาคุณภาพผู้เรียนในศตวรรษที่ 21 สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา นครศรีธรรมราช เขต 3. Journal of Roi Kaensarn Academi. 9 (5), 18–31.

เนตรนภา เจตน์จำนงค์. (2564). ภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลงของผู้บริหารที่ส่งผลต่อประสิทธิผลของสถานศึกษาของโรงเรียนสังกัดกรุงเทพมหานคร. วิทยานิพนธ์ปริญญาศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยสยาม.

บุญชม ศรีสะอาด. (2560). การวิจัยเบื้องต้น ฉบับปรับปรุงใหม่. กรุงเทพมหานคร: สุวีริยาสาส์น.

ปัสรินญา ผ่องแผ้ว. (2563). การพัฒนาตัวบ่งชี้ขององค์ประกอบการทำงานเป็นทีมที่มีสมรรถนะสูงของโรงเรียนสังกัดเทศบาล. วิทยานิพนธ์ปริญญาครุศาสตรดุษฎีบัณฑิต มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ในพระบรมราชูปถัมภ์.

ปุญชรัศมิ์ เหมบุรุษ และวีระวัฒน์ อุทัยรัตน์. (2563). รูปแบบภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลงของผู้อำนวยการโรงเรียนมัธยมศึกษาขนาดใหญ่พิเศษที่ส่งเสริมการเป็นองค์การสมรรถนะสูง. วารสารวิชาการ มหาวิทยาลัยอีสเทิร์นเอเชีย ฉบับสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์. 10 (2), 268-281.

พัฒนา พรหมณี และคณะ (2560). แนวคิดการสร้างและพัฒนารูปแบบเพื่อใช้ในการดำเนินงานด้านการสาธารณสุขสำหรับนักสาธารณสุข. วารสารสมาคมสถาบันอุดมศึกษาเอกชนแห่งประเทศไทยในพระราชูปถัมภ์ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. 6 (2), 128-135.

วินุลาศ เจริญชัย และคณะ. (2565). การสังเคราะห์องค์ประกอบองค์การสมรรถนะสูง. Journal of Modem Learning Development. 7 (2), 438-454.

สายฝน สวัสเอื้อ. (2566). รูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลงของผู้บริหารสถานศึกษาประถมศึกษาขนาดเล็กในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. ดุษฎีนิพนธ์ปริญญาปรัชญาดุษฎีบัณฑิต มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร.

สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. (2561). แนวทางการประเมินคุณภาพตามมาตรฐานการศึกษาระดับปฐมวัย ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน และระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน ศูนย์การศึกษาพิเศษ. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์ชุมชนสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จำกัด.

สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาระบบราชการ. (2565). PMQA 4.0 คู่มือการประเมินสถานะของหน่วยงานภาครัฐในการเป็นระบบราชการ 4.0 ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560. กรุงเทพมหานคร: สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาระบบราชการ.

สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2561). ยุทธศาสตร์ชาติ พ.ศ. 2561-2580. กรุงเทพมหานคร: สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.

สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2565). แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 13 พ.ศ. 2566-2570. กรุงเทพมหานคร: สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.

สุขสันต์ เชื้อชมสุข และคณะ. (2566). ภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลงของผู้บริหารที่มีอิทธิพลต่อการขับเคลื่อนชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพในสถานศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษานครศรีธรรมราช เขต 3. วารสารนาคบุตรปริทรรศน์ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช. 15 (1), 25-33.

สุวิมล ว่องวาณิช. (2548). การวิจัยการประเมินความต้องการจำเป็น. กรุงเทพมหานคร: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

Deng, C., et al. (2023). Transformational Leadership Effectiveness: An Evidence-based Primer. Human Resource Development International. 26 (5), 627-641.

Ghosh, S. A. and Thorstensen, L. (2011). High Performance Economic Development Organizations. Washington, DC: International Economic Development Council.

Keeves, J. P. (1988). Educational Research, Methodology, and Measurement: An International Handbook. Oxford: Pergamon.

Krejcie, R. V. and Morgan, D. W. (1970). Determining Sample Size for Research Activities. Educational and Psychological Measurement. 30 (3), 607-610.

Linder, J. C. and Brooks, J. D. (04 December 2016). Transforming the Public Sector. Retrieved June 06, 2025, from https://www.scribd.com/document/333193940/Transforming-the-Public-Sector

Madaus, G. F., et al. (1983). Evaluation Models: Viewpoints on Educational and Human Services Evaluation, 8th ed. Boston: Kluwer-Nijhoff Publishing.

Simic, I. (1998). Transformational Leadership-the Key to Successful Management of Transformational Organizational Changes. Scientific Journal Facta Universitatis. 1 (6), 49-55.