พระภิกษุกับการบริหารกาย: สอดคล้องหรือขัดแย้งกับพระวินัย

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการบริหารกายของพระภิกษุว่า มีความสอดคล้องหรือขัดแย้งกับพระวินัยหรือไม่ ผลการศึกษาพบว่า ปัญหาด้านสุขภาพของพระภิกษุ มิใช่เพิ่งเกิดขึ้นในสมัยปัจจุบัน แต่เป็นปัญหาที่มีมาแล้วตั้งแต่สมัยพุทธกาล การเดินจงกรมเป็นวิธีการที่พระพุทธเจ้าทรงอนุญาตให้พระภิกษุปฏิบัติเพื่อให้มีอาพาธน้อย หากมองตามรูปแบบนี้การบริหารกายก็ตั้งอยู่บนพื้นฐานแนวคิดเดียวกัน คือ เพื่อการมีอาพาธน้อย รูปแบบการบริหารกายของพระภิกษุแม้จะไม่ได้มีรูปแบบที่ชัดเจนในพระไตรปิฎก แต่ก็ถูกมองว่า รูปแบบวิถีชีวิตของพระภิกษุนั่นเองเป็นการประยุกต์การบริหารกายไปในตัว คือ การเดินจงกรม การเดินบิณฑบาต การจาริกเพื่อการเผยแผ่ธรรมหรือการปฏิบัติกิจวัตรอื่น ๆ เช่น การทำความสะอาดบริเวณวัดหรือที่อยู่อาศัย แต่รูปแบบเหล่านี้ถูกตั้งคำถามว่า เพียงพอหรือไม่ต่อการดูแลสุขภาพ แต่การที่พระภิกษุจะบริหารกายด้วยรูปแบบที่ต่างไปจากนี้ก็ถูกตั้งคำถามถึงความเหมาะสมหรือไม่เหมาะสมด้วยเช่นเดียวกัน ตามหลักมหาปเทส 4 การบริหารกายที่มุ่งฟื้นฟูสุขภาพ บำบัดโรคและทำในที่ปกปิดมิดชิด อย่างนี้จัดว่า สอดคล้องกับพระวินัย ส่วนการบริหารกายที่มุ่งความสวยงามของร่างกาย แม้จะทำในที่ปกปิดหรือเปิดเผยก็ตาม อย่างนี้จัดว่า ขัดแย้งกับพระวินัย องค์ความรู้ใหม่ คือ การห้ามมิให้พระภิกษุบริหารกายคงมิใช่ทางออกที่ดี การบริหารกายของพระภิกษุจึงต้องพิจารณาถึงรูปแบบที่เหมาะสมกับความเป็นสมณสารูป ความเหมาะสมด้านสถานที่และความเหมาะสมทางพระวินัยไปพร้อมกัน