รูปแบบการยกระดับศักยภาพการดำเนินกิจกรรมทางการเกษตรอย่างยั่งยืนของเกษตรกรรายย่อยในชุมชนท้องถิ่นบนพื้นที่สูง จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

การเผชิญกับปัญหานานัปการบนพื้นที่สูงทั้งในด้านเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม และสิ่งแวดล้อมที่สะสมมาตั้งแต่อดีตและกำลังเกิดขึ้นในปัจจุบันได้เป็นเงื่อนไขสำคัญที่อาจส่งผลให้เกษตรกรรายย่อยเกิดความระส่ำระสายในการประกอบอาชีพอย่างหลีกเลี่ยงมิได้ การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ระดับศักยภาพการดำเนินกิจกรรมทางการเกษตรอย่างยั่งยืน และพัฒนารูปแบบการยกระดับศักยภาพการดำเนินกิจกรรมทางการเกษตรอย่างยั่งยืนของเกษตรกรรายย่อยในชุมชนท้องถิ่นบนพื้นที่สูงจังหวัดเชียงใหม่ เป็นการวิจัยเชิงปริมาณ เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามจากตัวอย่างเกษตรกรรายย่อยที่ทำการเกษตรและอาศัยอยู่ในเขตพื้นที่สูง จำนวน 375 คน ซึ่งมาจากการสุ่มแบบหลายขั้นตอน วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา และการวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยัน

ผลการวิจัย พบว่า 1) เกษตรกรมีศักยภาพการดำเนินกิจกรรมทางการเกษตรอย่างยั่งยืนอยู่ในระดับมาก (=3.66) และ 2) รูปแบบการยกระดับศักยภาพการดำเนินกิจกรรมทางการเกษตรอย่างยั่งยืนของเกษตรกรรายย่อยในชุมชนท้องถิ่นบนพื้นที่สูง จังหวัดเชียงใหม่ประกอบไปด้วย 4 มิติ ได้แก่ มิติผลิตภาพ มิติความมั่นคงในการผลิต มิติความต่อเนื่อง และมิติการคงอัตลักษณ์ทางสังคม องค์ความรู้จากการวิจัย คือ แนวคิดเป้าหมายการประกอบอาชีพเกษตรกรรมสามารถใช้เป็นกรอบในการพัฒนารูปแบบการยกระดับศักยภาพการดำเนินกิจกรรมทางการเกษตรอย่างยั่งยืนของเกษตรกรรายย่อยได้อย่างเหมาะสม โดยความมั่นคงในการผลิตมีความสำคัญมากที่สุดในการยกระดับศักยภาพการดำเนินกิจกรรมทางการเกษตรอย่างยั่งยืน รองลงมา ได้แก่ มิติผลิตภาพ มิติความต่อเนื่องของการผลิต และมิติการคงอัตลักษณ์ทางสังคม ดังนั้น การพัฒนาเกษตรพื้นที่สูงจังหวัดเชียงใหม่ จึงควรมุ่งเน้นให้เกิดการพัฒนาความมั่นคงในด้านการผลิตสินค้าเกษตรแก่เกษตรกรรายย่อย โดยเฉพาะการสร้างเสถียรภาพทางเศรษฐกิจจากการมีตลาดรับซื้อผลผลิตทางการเกษตรที่หลากหลายมากขึ้น และสนับสนุนการเข้าถึงสิทธิในที่ดินทำกินเพื่อการเกษตร