วรรณกรรมพื้นบ้านไทย: คติธรรมจากเพลงพื้นบ้านจังหวัดพะเยา

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ ดังนี้ 1) เพื่อรวบรวมเพลงพื้นบ้านของจังหวัดพะเยา 2) เพื่อรวบรวมคติธรรมจากเพลงพื้นบ้านของจังหวัดพะเยา 3) เพื่อวิเคราะห์คติธรรมจากเพลงพื้นบ้านของจังหวัดพะเยา 4) เพื่อพัฒนาองค์ความรู้คติธรรม เผยแพร่ให้เป็นประโยชน์ต่อการดำเนินชีวิตและเป็นประโยชน์ต่อการจัดการเรียนการสอน ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ได้แก่ ศิลปินซอล้านนาจังหวัดพะเยา 11 คน และศิลปินค่าวจ้อยจังหวัดพะเยา 2 คน เครื่องมือในการวิจัย คือ แบบสัมภาษณ์ไม่มีโครงสร้างและแบบสังเกตแบบมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วม จากนั้น วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา

ผลการวิจัย พบว่า 1) ข้อมูลศิลปินพื้นบ้านจังหวัดพะเยาประกอบด้วยศิลปินซอล้านนา 11 คน และศิลปินค่าวจ๊อย 2 คน โดยแบ่งเป็นเพลงซอล้านนา 15 สำนวน จ๊อยทั่วไป 3 สำนวน ค่าวจ๊อย 6 สำนวน เพลงกล่อมเด็ก 10 สำนวน 2) คติธรรมที่ได้รับ ได้แก่ (1) คติธรรมเกี่ยวกับบทบาทหน้าที่ 6 คติธรรม (2) คติธรรมเกี่ยวกับการแก้ปัญหา 1 คติธรรม (3) คติธรรมเกี่ยวกับการศรัทธาในความดี 4 คติธรรม (4) คติธรรมเกี่ยวกับการปฏิบัติเพื่อการดำรงชีวิตที่ดี 3 คติธรรม (5) คติธรรมกลุ่มสัจการแห่งตน 6 คติธรรม (6) คติธรรมเกี่ยวกับจารีตประเพณี 2 คติธรรม 3) การวิเคราะห์คติธรรมพบคุณค่าที่ได้รับในด้านภาษา ด้านสังคม ด้านประวัติศาสตร์ ด้านธรรมชาติวิทยาและด้านประเพณีวัฒนธรรม 4) การพัฒนาองค์ความรู้ที่ได้จากคติธรรมพบว่า เป็นคติธรรมที่เป็นประโยชน์ต่อการดำเนินชีวิตทั้งต่อตนเองและสังคม เพราะเป็นคติธรรมที่สั่งสมและปฏิบัติในแนวเดียวกัน กระทั่งเป็นวิถีชีวิตและแรงผลักดันให้เกิดบรรทัดฐานทางสังคม องค์ความรู้ที่เกิดจากการวิจัยครั้งนี้ คือ 1) การเป็นฐานข้อมูลเพลงพื้นบ้านในจังหวัดพะเยาเพื่อให้เกิดการอนุรักษ์และสืบสานต่อโดยเยาวชน 2) เป็นคติธรรมในการดำเนินชีวิต รวมถึงบ่อเกิดแห่งวัฒนธรรมและศูนย์กลางแห่งความสามัคคีของคนในสังคม