วรรณกรรมพื้นบ้านไทย: คติธรรมจากเพลงพื้นบ้านจังหวัดพะเยา
คำสำคัญ:
วรรณกรรมพื้นบ้านไทย, เพลงพื้นบ้าน, คติธรรมบทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ ดังนี้ 1) เพื่อรวบรวมเพลงพื้นบ้านของจังหวัดพะเยา 2) เพื่อรวบรวมคติธรรมจากเพลงพื้นบ้านของจังหวัดพะเยา 3) เพื่อวิเคราะห์คติธรรมจากเพลงพื้นบ้านของจังหวัดพะเยา 4) เพื่อพัฒนาองค์ความรู้คติธรรม เผยแพร่ให้เป็นประโยชน์ต่อการดำเนินชีวิตและเป็นประโยชน์ต่อการจัดการเรียนการสอน ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ได้แก่ ศิลปินซอล้านนาจังหวัดพะเยา 11 คน และศิลปินค่าวจ้อยจังหวัดพะเยา 2 คน เครื่องมือในการวิจัย คือ แบบสัมภาษณ์ไม่มีโครงสร้างและแบบสังเกตแบบมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วม จากนั้น วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา
ผลการวิจัย พบว่า 1) ข้อมูลศิลปินพื้นบ้านจังหวัดพะเยาประกอบด้วยศิลปินซอล้านนา 11 คน และศิลปินค่าวจ๊อย 2 คน โดยแบ่งเป็นเพลงซอล้านนา 15 สำนวน จ๊อยทั่วไป 3 สำนวน ค่าวจ๊อย 6 สำนวน เพลงกล่อมเด็ก 10 สำนวน 2) คติธรรมที่ได้รับ ได้แก่ (1) คติธรรมเกี่ยวกับบทบาทหน้าที่ 6 คติธรรม (2) คติธรรมเกี่ยวกับการแก้ปัญหา 1 คติธรรม (3) คติธรรมเกี่ยวกับการศรัทธาในความดี 4 คติธรรม (4) คติธรรมเกี่ยวกับการปฏิบัติเพื่อการดำรงชีวิตที่ดี 3 คติธรรม (5) คติธรรมกลุ่มสัจการแห่งตน 6 คติธรรม (6) คติธรรมเกี่ยวกับจารีตประเพณี 2 คติธรรม 3) การวิเคราะห์คติธรรมพบคุณค่าที่ได้รับในด้านภาษา ด้านสังคม ด้านประวัติศาสตร์ ด้านธรรมชาติวิทยาและด้านประเพณีวัฒนธรรม 4) การพัฒนาองค์ความรู้ที่ได้จากคติธรรมพบว่า เป็นคติธรรมที่เป็นประโยชน์ต่อการดำเนินชีวิตทั้งต่อตนเองและสังคม เพราะเป็นคติธรรมที่สั่งสมและปฏิบัติในแนวเดียวกัน กระทั่งเป็นวิถีชีวิตและแรงผลักดันให้เกิดบรรทัดฐานทางสังคม องค์ความรู้ที่เกิดจากการวิจัยครั้งนี้ คือ 1) การเป็นฐานข้อมูลเพลงพื้นบ้านในจังหวัดพะเยาเพื่อให้เกิดการอนุรักษ์และสืบสานต่อโดยเยาวชน 2) เป็นคติธรรมในการดำเนินชีวิต รวมถึงบ่อเกิดแห่งวัฒนธรรมและศูนย์กลางแห่งความสามัคคีของคนในสังคม
References
คำน้อย วิชา. (2565). ศิลปินซอจังหวัดพะเยา. สัมภาษณ์. 1 มีนาคม.
จตุพร ศิริสัมพันธ์. (2552). เพลงพื้นบ้าน. ใน สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน เล่มที่ 34. กรุงเทพมหานคร: มูลนิธิโครงการสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน.
จิดาภา พรหมมณี. (2565). ศิลปินซอจังหวัดพะเยา. สัมภาษณ์. 26 กุมภาพันธ์.
ดารากร บุญสม. (2559). การวิเคราะห์เพลงพื้นบ้านจังหวัดอ่างทอง: กรณีศึกษาผลงานเพลงของพ่อเพลงมังกร บุญเสริม. การศึกษาค้นคว้าอิสระปริญญาอักษรศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยศิลปากร.
ไทย ทิพย์เนตร. (2565). ศิลปินซอจังหวัดพะเยา. สัมภาษณ์. 27 กุมภาพันธ์.
ประคอง นิมมานเหมินท์. (2526). มหาชาติลานนา: การศึกษาในฐานะที่เป็นวรรณคดีท้องถิ่น. กรุงเทพมหานคร: มติชน.
พงษ์ศักดิ์ ดวงทิพย์. (2565). ศิลปินซอจังหวัดพะเยา. สัมภาษณ์. 26 กุมภาพันธ์.
พระปลัดพงศ์ศิริ พุทฺธิวํโส และคณะ. (2562). ความเชื่อของคนพะเยาจากนิทานพื้นบ้านและตำนานพื้นบ้านจังหวัดพะเยา. พะเยา: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตพะเยา.
พิรัฐชญากานต์ ดอนแก้ว. (2565). ศิลปินซอจังหวัดพะเยา. สัมภาษณ์. 27 กุมภาพันธ์.
ภริมา วินิธาสถิตย์กุล และพระมหาจิรฉันท์ จิรเมธี. (2558). คติชนวิทยา: ความเชื่อกับสังคมไทย. วารสาร มจร. มนุษยศาสตร์ปริทรรศน์. 1 (1), 31-44.
วรรณกรรมขับขานล้านนา. (ม.ป.ป.). นายอ้วน ขันทะวงศ์. สืบค้นเมื่อ 10 ธันวาคม 2564. จาก http://lannainfo.library.cmu.ac.th/lannapoetry/people/auan-khanthawong
ศิราพร ฐิตะฐาน ณ ถลาง. (2537). ในท้องถิ่นมีนิทานและการละเล่น: การศึกษาในฐานะที่เป็นวรรณคดีท้องถิ่น. กรุงเทพมหานคร: มติชน.
สภาวัฒนธรรมจังหวัดพะเยา. (2548). โครงการเก็บข้อมูลด้านศิลปการแสดงจังหวัดพะเยา (ซอ). พะเยา: นครนิวส์การพิมพ์.
สมทรง จันทร์สุเทพ และคณะ. (2525). วรรณกรรมพื้นบ้านไทย: คติธรรมที่ได้จากเพลงพื้นบ้านจังหวัดสิงห์บุรี. รายงานการวิจัย. งานวิจัย กรมส่งเสริมวัฒนธรรม.
สมาคมศิลปินซอล้านนา. (ม.ป.ป.). คณะกรรมการสมาคมศิลปินขับขานซอล้านนา. สืบค้นเมื่อ 1 มกราคม 2565, จาก http://sorlanna.com/
สุข ใจฉลาด. (2565). ศิลปินซอจังหวัดพะเยา. สัมภาษณ์. 27 กุมภาพันธ์.
เสงี่ยม วิชา. (2565). ศิลปินซอจังหวัดพะเยา. สัมภาษณ์. 1 มีนาคม.
เสน่หา บุญยรักษ์. (2545). การศึกษาภาพสะท้อนจังหวัดพิษณุโลกและคุณค่าเชิงวรรณศิลป์จากเพลงพื้นบ้าน. รายงานการวิจัย. สถาบันราชภัฏพิบูลสงคราม.
หวัน ยินดี. (2565). ศิลปินซอจังหวัดพะเยา. สัมภาษณ์. 26 กุมภาพันธ์.
อุบล กุลศรี. (2565). ศิลปินซอจังหวัดพะเยา. สัมภาษณ์. 25 กุมภาพันธ์.
![#JSBS #TCI1](https://so02.tci-thaijo.org/public/journals/802/submission_257516_34712_coverImage_th_TH.jpg)
Downloads
เผยแพร่แล้ว
How to Cite
ฉบับ
บท
License
Copyright (c) 2023 วารสารบัณฑิตแสงโคมคำ
![Creative Commons License](http://i.creativecommons.org/l/by-nc-nd/4.0/88x31.png)
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.