แผนยุทธศาสตร์การบริหารจัดการขยะแบบมีส่วนร่วม ของชุมชนแม่ฮวก เทศบาลตำบลไหล่หิน อำเภอเกาะคา จังหวัดลำปาง

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ ดังนี้ 1) เพื่อศึกษาสภาพปัญหาและผลกระทบจากขยะมูลฝอยของชุมชนแม่ฮวก 2) เพื่อสร้างแผนยุทธศาสตร์การบริหารจัดการขยะมูลฝอยแบบมีส่วนร่วมของชุมชนแม่ฮวก และ 3) เพื่อประเมินผลแผนยุทธศาสตร์การบริหารจัดการขยะแบบมีส่วนร่วมของชุมชนแม่ฮวก เทศบาลตำบลไหล่หิน อำเภอเกาะคา จังหวัดลำปาง เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ เครื่องมือวิจัยที่ใช้ คือ การสนทนากลุ่มและ การสัมภาษณ์เชิงลึก ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ 60 คน วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้เทคนิคการวิเคราะห์เชิงเนื้อหาและเรียบเรียงเสนอโดยวิธีพรรณนา

ผลการวิจัย พบว่า 1) ขยะมูลฝอยตำบลไหล่หินมีจำนวนเพิ่มขึ้นโดยขาดการคัดแยกก่อนทิ้ง บ่อทิ้งขยะส่งผลกระทบต่อชุมชนใกล้เคียง 2) ผลการสร้างแผนยุทธศาสตร์ชุมชนแม่ฮวกมี 3 ด้าน คือ (1) การลดปริมาณขยะมูลฝอยที่แหล่งกำเนิด (2) การส่งเสริมการมีส่วนร่วมการบริหารจัดการขยะ และ (3) การเพิ่มศักยภาพชุมชนและสร้างพื้นที่ต้นแบบการจัดการขยะ ผลการนำแผนยุทธศาสตร์ไปปฏิบัติพบว่า ชุมชนสามารถลดการปริมาณขยะมูลฝอย สร้างการเรียนรู้ และยกระดับเป็นต้นแบบด้านการบริหารจัดการขยะได้อย่างมีประสิทธิภาพ 3) ผลประเมินยุทธศาสตร์พบว่า การรณรงค์คัดแยกขยะมี 205 ครัวเรือนที่เข้าร่วมโครงการ ชุมชนสามารถบริหารจัดการขยะได้ด้วยตนเองและปริมาณขยะลดลง การจัดตั้งธนาคารขยะชุมชนพบว่า สมาชิกเข้าร่วม 210 ครัวเรือน โดยมีการบริหารจัดการแบบมีส่วนร่วมของชุมชน ส่วนการพัฒนาศักยภาพพบว่า คณะกรรมการมีทักษะการนำเสนอข้อมูล และยกระดับเป็นต้นแบบการบริหารจัดการขยะ องค์ความรู้จากการวิจัย คือ การสร้างความรู้สึกเป็นเจ้าของร่วมกัน มองเห็นคุณค่าของกิจกรรมที่ดำเนินการ กระทั่งเกิดกระบวนการสร้างความรู้และนำสู่การปฏิบัติด้วยตนเอง คือ ปัจจัยสำคัญที่ทำให้ชุมชนเกิดการเปลี่ยนแปลงและพัฒนา