บทบาทอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านเชิงสร้างสรรค์ ในการจัดการสุขภาพชุมชนเข้มแข็ง บ้านยายม่อม จังหวัดตราด

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาทอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) เชิงสร้างสรรค์ในการจัดการสุขภาพ และศึกษาแนวทางการจัดการสุขภาพชุมชน เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยใช้แนวคิดตำบลจัดการสุขภาพเป็นกรอบการวิจัย พื้นที่วิจัย ได้แก่ บ้านยายม่อม หมู่ 1 ตำบลแหลมงอบ กลุ่มผู้ให้ข้อมูลหลักเป็น อสม. จำนวน 3 คน เครื่องมือที่ใช้เป็นการสัมภาษณ์แบบเจาะลึก การสนทนากลุ่ม และการสังเกตแบบมีส่วนร่วม วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา

ผลการวิจัย พบว่า 1) บทบาท อสม. เชิงสร้างสรรค์ในการจัดการสุขภาพชุมชนเข้มแข็งต้องอาศัยกลุ่มแกนนำและเครือข่ายทางสังคมมีส่วนร่วมในการวิเคราะห์ปัญหาในชุมชน ประกอบกับการมีต้นทุนทางสิ่งแวดล้อมและทางสังคมมาต่อยอดเป็นกิจกรรมและผลิตภัณฑ์เชิงสุขภาพที่สอดคล้องกับหลักการปฏิบัติวัฒนธรรมพุทธและอิสลาม รวมถึงการแก้ปัญหาของชุมชน อาทิ ปัญหาสุขภาพในชุมชน ปัญหาสิ่งแวดล้อม และความยากลำบากทางเศรษฐกิจ จึงเกิดนวัตกรรมสร้างสรรค์ในการจัดการสุขภาพชุมชนบ้านยายม่อม คือ ปลาโคกแดดเดียวโซเดียมต่ำ ถ่านกะลามะพร้าว การหมักปุ๋ยจากปลาโคก ชาใบขลู่ 2) แนวทางการจัดการสุขภาพชุมชน ได้แก่ การคัดกรองสุขภาพชุมชน การเยี่ยมบ้าน การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมผู้คนในชุมชน รวมถึงการทำงานร่วมกับบุคลากรทางการแพทย์ในการตรวจคัดกรองสุขภาพผู้ป่วย องค์ความรู้จากการวิจัย คือ อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านและคนในชุมชนบ้านยายม่อมแสดงให้เห็นความพยายามในการแก้ไขปัญหาสุขภาพในชุมชน โดยการนำปัญหาของชุมชนมาแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และนำภูมิปัญญาท้องถิ่นพัฒนาต่อยอดเป็นสินค้าและบริการที่มีคุณค่าทางเศรษฐกิจ เกิดวิสาหกิจชุมชน สร้างรายได้ให้แก่คนในท้องถิ่น นอกจากนี้ ชุมชนได้หาแนวร่วมที่เป็นเครือข่ายให้เกิดนวัตกรรมสุขภาพในท้องถิ่นอย่างแท้จริง