กระบวนทัศน์ใหม่ในการขับเคลื่อนเครือข่ายภาคประชาชนเพื่อจัดการทรัพยากรธรรมชาติในท้องถิ่น

บทคัดย่อ

บทความนี้ได้เสนอแนวคิดในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 เพื่อย้ำสิทธิกับการจัดการทรัพยากรในท้องถิ่นและกล่าวถึงลักษณะแนวคิดดั้งเดิม คือ กระบวนทัศน์เก่า ตามด้วยแนวคิดที่นำมาปรับใช้ในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติท้องถิ่นที่ดีที่เรียกว่า กระบวนทัศน์ใหม่ ซึ่งจะช่วยขับเคลื่อนเครือข่ายภาคประชาชนให้มีระบบการจัดการที่มีประสิทธิภาพ นอกจากนี้ ได้เสนอข้อดีในการขับเคลื่อนเครือข่าย และสุดท้ายได้เสนอแนวคิดการจัดการทรัพยากรธรรมชาติในท้องถิ่นเพื่อให้บรรลุเป้าหมาย คือ เสถียรภาพทางเศรษฐกิจ สังคมและคุณภาพสิ่งแวดล้อม โดยยึดหลักการใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างฉลาด กล่าวคือ กระบวนทัศน์ใหม่ไม่ได้มีสูตรสำเร็จตายตัว สามารถประยุกต์ใช้กับสภาพสังคม เศรษฐกิจและวัฒนธรรมตามแต่ละพื้นที่ ดังนั้น คุณค่าพื้นฐานของประชาชนไม่ใช่สิ่งที่ดำรงอยู่อย่างตายตัวและย่อมมีข้อบกพร่องของตนเอง กระบวนทัศน์ใหม่อาจไม่ใช่เป้าหมายที่สิ้นสุด แต่เป็นกระบวนการที่มีเหตุผลและพร้อมจะปรับปรุงรูปแบบการพัฒนาไปสู่สิ่งใหม่อยู่เสมอ เพื่อเป้าหมายในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติในท้องถิ่น การปฏิบัติงานให้บรรลุเป้าหมายของสังคมที่ประชาชนทั้งเครือข่ายในชุมชนสามารถดำเนินชีวิตร่วมกันได้อย่างยั่งยืน โดยการบูรณาการร่วมกันของปัจจัยหลัก 3 ประการ ซึ่งเป็นองค์ความรู้ใหม่ อันประกอบด้วยปัจจัยที่หนึ่ง คือ การตระหนักถึงการพัฒนาเครือข่ายให้มีประสิทธิภาพ ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่นำไปสู่การปรับปรุงและการจัดการเครือข่ายแนวใหม่เพื่อนำไปสู่การจัดการทรัพยากรธรรมชาติในท้องถิ่น ปัจจัยที่สอง คือ ความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจและความมั่นคงของเครือข่ายประชาชนจะช่วยยกฐานะความเป็นอยู่ของประชาชนให้สูงขึ้น และปัจจัยที่สาม คือ การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติโดยอาศัยการมีส่วนร่วมของประชาชนจะช่วยให้เกิดความสมดุลในการรักษาทรัพยากรธรรมชาติในท้องถิ่นให้ยั่งยืน