กระบวนการสร้างและการสื่อสารองค์ความรู้ท้องถิ่นพะเยาของพระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (ปวง ธมฺมปญฺญมหาเถร)

บทคัดย่อ

          การวิจัยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาองค์ความรู้ท้องถิ่นพะเยา กระบวนการสร้างและการพัฒนาองค์ความรู้ท้องถิ่นพะเยา รวมทั้งกระบวนการสื่อสารองค์ความรู้ท้องถิ่นพะเยาของพระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (ปวง ธมฺมปญฺญมหาเถร) ไปสู่สาธารณะ เป็นการศึกษาเชิงคุณภาพ โดยศึกษาเอกสาร สัมภาษณ์เชิงลึก สนทนากลุ่ม และการเสวนาทางวิชาการ

          ผลการวิจัยพบว่า ผลงานที่เป็นองค์ความรู้ท้องถิ่นพะเยาของพระอุบาลีคุณูปมาจารย์ ได้แก่ ผลงานจากการปริวรรต ผลงานจากการประพันธ์ ผลงานจากการประพันธ์และปริวรรตในเล่มเดียวกัน และผลงานจากการเรียบเรียงร่วมกับผู้อื่น โดยมีเนื้อหาเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ท้องถิ่น พระพุทธศาสนา วรรณกรรม ตำนานท้องถิ่น การปกครองคณะสงฆ์ และศิลปวัฒนธรรมล้านนา  กระบวนการสร้างและพัฒนาองค์ความรู้ท้องถิ่น เริ่มจากการสืบค้น การแสวงหาองค์ความรู้ท้องถิ่นโดยเก็บรวบรวมวัตถุโบราณจากวัดที่ไม่มีการดูแลวัตถุโบราณ การปริวรรตเนื้อหาความรู้ที่มีอยู่ในศิลปวัตถุเป็นภาษาไทยกลาง การค้นคว้าเพิ่มเติมจากตำนาน พงศาวดาร บันทึก และจากนักวิชาการ นำมาสู่การเรียบเรียงและประมวลเป็นองค์ความรู้ท้องถิ่นพะเยา ในการจัดการองค์ความรู้ท้องถิ่น ท่านได้จัดการข้อมูลด้วยตนเองก่อน หลังจากนั้นได้ให้ลูกศิษย์จัดพิมพ์เอกสารต้นฉบับ และจัดพิมพ์เป็นหนังสือเผยแพร่ อีกด้านได้จัดตั้งหอวัฒนธรรมนิทัศน์ วัดศรีโคมคำ เพื่อเป็นสถานที่แสดงวัตถุโบราณ ในด้านกระบวนการสื่อสารองค์ความรู้ท้องถิ่น ได้ถ่ายทอดองค์ความรู้โดยเล่าเรื่องให้ลูกศิษย์ การสอดแทรกไปกับการแสดงธรรม และการบรรยายให้ความรู้ตามสถานที่ต่าง ๆ อีกด้านหนึ่งมีกลุ่มองค์กรในจังหวัดพะเยา นำเอาองค์ความรู้ด้านประวัติศาสตร์ท้องถิ่นไปใช้เป็นต้นแบบในการทำงาน การพัฒนาให้เป็นกิจกรรมใหม่ และจัดตั้งเป็นสถาบันวิชาการท้องถิ่น