ดนตรีในพระไตรปิฎกว่าด้วยการบำบัด บุญ และการบรรลุธรรม

บทคัดย่อ

          บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวคิดและกรณีศึกษาของดนตรี พร้อมผลจากการปฏิบัติในพระไตรปิฎก ใช้วิธีการศึกษาจากเอกสารและงานวิจัยและเรียบเรียงเป็นบทความวิชาการ

          ผลการศึกษาพบว่า ในพระไตรปิฎกมีดนตรีเข้ามาเกี่ยวข้องกับการเข้าถึงอุดมคติทางศาสนา ทั้งยังเป็นกลไกร่วมระหว่างศาสนา สังคมกับความเชื่อ ดนตรีมีความหมายเพื่อความสนุกสนานรื่นเริง สมโภชสนุกสนาน ส่วนคัมภีร์พระไตรปิฎกดนตรีมองว่า เป็นอุปสรรค หากเกี่ยวข้องจะเป็นอาบัติตามวินัย ขวางกั้นการบรรลุธรรมหรือเป็นอุปสรรคต่อพรหมจรรย์ แต่ก็มีหลักฐานข้อมูลหลายแหล่งในพระไตรปิฎกที่ยืนยันว่า ดนตรีมีส่วนในทำบุญและมีอานิสงส์ คือ เกิดในสวรรค์ ได้บรรลุมรรคผล ดนตรีตามที่ปรากฏในพระไตรปิฎกจึงเป็นเครื่องประกอบการทำบุญ ดังนั้น ดนตรีที่ปรากฏในคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนา อาจตีความได้หลายนัย อาทิ เป็นดนตรีเพื่อการบำบัด ดนตรีเพื่อผลบุญผลทาน จนกระทั่งไปสู่มรรคผลขั้นสูง รวมทั้งดนตรีในฐานะเป็นเครื่องประโคมในวิถีความเชื่อและศาสนาดังปรากฏในบริบททางสังคมปัจจุบัน