พุทธธรรมเพื่อความมั่นแห่งสังคม: วิเคราะห์ในเชิงสังคมวิทยา

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นการศึกษาแนวคิดสังคมวิทยา อันเป็นการศึกษาพฤติกรรมของมนุษย์อย่างเป็นระบบตามกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ไม่ว่าจะเป็นพฤติกรรมด้านความเชื่อ ค่านิยม การศึกษา การประกอบอาชีพ การปกครอง เป็นต้น ส่วนสังคมวิทยาแนวพุทธศาสตร์ เป็นการศึกษาสังคมวิทยาที่ปรากฏในหลักการพระพุทธศาสนาและประยุกต์หลักพุทธธรรมในการแก้ปัญหาและพัฒนาสังคมให้เจริญก้าวหน้า โดยเฉพาะหลักพุทธธรรมเพื่อเสริมสร้างความมั่นคง สามารถจำแนกได้ ดังนี้ 1. เพื่อเสริมสร้างความมั่นคงแห่งชีวิต เช่น เบญจศีลเบญรธรรม อิทธิบาท 2. เพื่อเสริมสร้างความมั่นคงแห่งสังคม เช่น ทิศ สังคหวัตถุ พรหมวิหาร 3. เพื่อเสริมสร้างความมั่นคงทางเศรษฐกิจ เช่น สุขของคฤหัสถ์ ทิฏฐธัมมิกัตถประโยชน์ 4. เพื่อเสริมสร้างความมั่นคงทางการเมืองการปกครอง เช่น ระบบราชาธิปไตยหรือระบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ที่ต้องปกครองตามหลักทศพิธราชธรรม (ราชธรรม) จักรวรรดิวัตร และราชสังคหวัตถุ กับระบบสาธารณรัฐที่ต้องปกครองตามลิจฉวีอปริหานิยธรรม และ 5. เพื่อเสริมสร้างความมั่นคงด้านอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม เช่น เรื่องราวใน                 วนโรปนสูตร

หลักพุทธธรรมในประเด็นดังกล่าวเป็นการพิสูจน์หลักการทางพระพุทธศาสนาที่เป็นไปเพื่อประโยชน์เกื้อกูล ประโยชน์สุข เป็นการอนุเคราะห์ชาวโลกอย่างแท้จริง พุทธธรรมจึงเอื้อประโยชน์ทั้งแก่บรรพชิตและคฤหัสถ์ หรือเป็นหลักธรรมที่มุ่งเน้นทั้งโลกุตระและโลกิยะ ดังนั้น พระพุทธศาสนาจึงมีหลักธรรมในมิติสังคมวิทยาที่ครอบคลุมทั้งในระดับปัจเจกชน คือ การดำเนินชีวิตของแต่ละคน และระดับมหาชน คือ การใช้ชีวิตที่สัมพันธ์กันตั้งแต่ครอบครัวถึงประเทศชาติ