การศึกษากระบวนการสร้างฟืมทอผ้าที่ทำด้วยไม้ในวัฒนธรรมลาวครั่งในประเทศไทย

บทคัดย่อ

โครงการวิจัยนี้มีที่มาจากสภาวะเสี่ยงต่อการสูญหายของความรู้ด้านการผลิตฟืมทอผ้าลาวครั่งแบบดั้งเดิม เนื่องด้วยการใช้งานฟืมไม้มีจำนวนน้อย และผู้ที่มีความรู้ในการสร้างฟืมไม้เป็นผู้สูงอายุ โครงการวิจัยมีวัตถุประสงค์คือ 1) เพื่อศึกษาและบันทึกกระบวนการสร้างฟืมทอผ้าที่ทำจากไม้ทั้งกระบวนการอย่างละเอียด และ 2) เพื่อศึกษาและทำความเข้าใจถึงบริบทและความสัมพันธ์ของฟืมทอผ้าที่ทำด้วยไม้กับมิติของสังคม วัฒนธรรม และด้านการทอผ้าในเชิงปฏิบัติ  ใช้กระบวนการวิจัยเชิงคุณภาพ ศึกษากลุ่มช่างทอผ้าลาวครั่งและช่างฝีมือในอำเภอบ้านไร่ จังหวัดอุทัยธานี จำนวน 26 คน ใช้เครื่องมือการวิจัย อาทิ การสัมภาษณ์ การฝึกปฏิบัติเรียนรู้จากครูช่าง การบันทึกภาพนิ่ง และภาพเคลื่อนไหว นำมาวิเคราะห์ข้อมูล เรียบเรียงและจัดไว้ในฐานข้อมูลออนไลน์แบบเปิดของพิพิธภัณฑ์บริติช สหราชอาณาจักร ผลการวิจัยคือฐานข้อมูลภาพนิ่ง ภาพเคลื่อนไหว หนังสือและเอกสารประกอบคำอธิบายกระบวนการทำฟืมไม้อย่างละเอียด จากการสาธิตการทำฟืมไม้ของนางจำปี ธรรมศิริ ประกอบกับบทวิเคราะห์เกี่ยวกับฟืมไม้ แสดงความสัมพันธ์อย่างแนบชิดระหว่างคนกับชุมชน และคนกับธรรมชาติ ทั้งยังมีส่วนสำคัญในการผลิตสิ่งทอที่แสดงอัตลักษณ์ชาติพันธุ์ งานวิจัยฉบับนี้จะเป็นประโยชน์อย่างยิ่งต่อการศึกษากระบวนการทำเครื่องมือทอผ้าแบบดั้งเดิม รวมไปถึงฐานข้อมูลระดับนานาชาติที่จะเป็นสิ่งที่มีค่าสำหรับนักวิชาการ นักวิจัย ช่างทอผ้า และผู้ที่มีความสนใจผ้าทอพื้นถิ่นได้ในอนาคต