การวิเคราะห์คุณค่าการบูชาพระธาตุเชิงชุมจังหวัดสกลนคร

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาคุณค่าการบูชาพระธาตุ 2) ศึกษาคุณค่าการบูชาพระธาตุเชิงชุม จังหวัดสกลนคร และ 3) วิเคราะห์คุณค่าการบูชาพระธาตุเชิงชุม จังหวัดสกลนคร เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ศึกษาข้อมูลปฐมภูมิจากพระไตรปิฎก ทุติยภูมิจากเอกสาร ตำราวิชาการ และงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง มีผู้ให้ข้อมูลเชิงลึก จำนวน 30 รูป/คน วิเคราะห์มูลเชิงพรรณนาตามหลักอุปนัยวิธี
ผลการวิจัย พบว่า
1. คุณค่าการบูชาพระธาตุ เป็นผลที่เกิดจากการบูชา 2 ด้าน คือ ด้านสุนทรียะ เป็นค่านิยมที่มีในใจของผู้บูชาในลักษณะที่เป็นนามธรรมเช่น ปีติ ปราโมทย์ สุข ที่เกิดจากอามิสบูชา ด้านจริยศาสตร์ เป็นการนำความรู้จากการบูชาไปปฏิบัติเพื่อพัฒนาตนเองให้บรรลุถึงคุณค่าที่แท้จริง
2. พระธาตุเชิงชุมเป็นสถานที่บรรจุพระบรมสารีริกธาตุ ชาวจังหวัดสกลนครได้ทำการบูชา
องค์พระธาตุ ด้วยอามิสบูชาที่เกิดจากพิธีกรรมต่าง ๆ มีพิธีสรงน้ำพระธาตุ เป็นต้น โดยมีความเชื่อว่าการบูชานี้จะจะทำให้ตนเอง และสังคมมีความสงบสุข นอจากนี้ยังมีการปฏิบัติบูชาเพื่อตนให้บริสุทธิ์
ทางกาย วาจา และใจ เพื่อบูชาพระบรมสารีริกธาตุ กระทำการบูชาองค์พระธาตุ ด้วยพิธีกรรมต่าง ๆ เช่นพิธีสรงน้ำพระธาตุ พิธีเวียนเทียน พิธีปฏิบัติธรรม และพิธีเปลี่ยนผ้าห่มพระธาตุ เป็นต้น
3. คุณค่าการบูชาพระธาตุเชิงชุม แบ่งเป็น 2 ระดับ คือ 1) คุณค่าระดับบุคคล เป็นผลที่เกิดขึ้นโดยตรงแก่ผู้บูชาด้วยอามิสบูชาที่ทำให้เกิดความสุข และการปฏิบัติบูชาที่ผู้บูชาได้นำเอาความรู้ไปเพื่อการพัฒนาตนเอง 2) คุณค่าระดับสังคม การบูชาพระธาตุได้มีบทบาทในการช่วยขัดเกลาจิตใจของคนในสังคมให้เกิดจิตสำนึกที่ดีงามด้วยการปฏิบัติตนกรอบของศีลธรรมจนนำไปสู่การสร้างบรรทัดฐานที่ดีแก่สังคมได้อย่างยั่งยืน