รูปแบบการสร้างสุขภาวะทางอารมณ์ตามแนวพุทธปรัชญาเถรวาท ของประชาชนในจังหวัดกาฬสินธุ์

Main Article Content

พระมหาฉัตรเพชร สมาจาโร
โสวิทย์ บำรุงภักดิ์
อุทัย กมลศิลป์

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาแนวคิดทฤษฎีเกี่ยวกับสุขภาวะทางอารมณ์ 2) ศึกษาหลักพุทธปรัชญาเถรวาทที่เกี่ยวกับสุขภาวะทางอารมณ์ 3) สร้างรูปแบบการสร้างสุขภาวะทางอารมณ์ตามแนวพุทธปรัชญาเถรวาท และ 4) เสนอองค์ความรู้เกี่ยวกับรูปแบบการสร้างสุขภาวะทางอารมณ์ตามแนวพุทธปรัชญาเถรวาทของประชาชนในจังหวัดกาฬสินธุ์ เป็นการศึกษาและวิเคราะห์ข้อมูลจากพระไตรปิฎก ตำรา และเอกสารที่เกี่ยวข้องเป็นหลัก และมีการสัมภาษณ์เชิงลึก จากผู้ทรงคุณวุฒิ พระสงฆ์ และประชาชนชุมชนวัดทัศนารามเตาไห จำนวน 25 รูป/คน มาวิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหาแล้วนำเสนอข้อมูลเชิงพรรณนา 
ผลการวิจัยพบว่า 
1. แนวคิดทฤษฎีเกี่ยวกับสุขภาวะทางอารมณ์ ได้แก่ 1) แนวคิดเกี่ยวกับสุขภาวะทางอารมณ์ 3 แนวคิด คือ สุขภาวะตามแนวคิดของอดัมส์ สุขภาวะตามแนวคิดของไมเยอร์ และสุขภาวะองค์รวมแนวพุทธ 2) ทฤษฎีที่เกี่ยวกับสุขภาวะทางอารมณ์ ได้แก่ ทฤษฎีบัญญัตินิยมของแฮร์ เป็นทฤษฎีข้อตัดสินทางจริยธรรมล้วนที่มีความหมายเชิงอารมณ์ และทฤษฎีอารมณ์นิยมของ ซี แอล สตีเวนสัน เป็นทฤษฎีการตอบปัญหาทางจริยศาสตร์เชิงวิเคราะห์ 
2. หลักพุทธปรัชญาเถรวาทที่เกี่ยวกับสุขภาวะทางอารมณ์ ได้แก่ หลักโยนิโสมนสิการหลักสติสัมปชัญญะ หลักสัมมาทิฏฐิ หลักสมาธิ และหลักปัญญา ซึ่งเป็นหลักธรรมที่ประชาชนในจังหวัดกาฬสินธุ์ สามารถนำไปปรับใช้ในการดำเนินชีวิตประจำวันเพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น
3. รูปแบบการสร้างสุขภาวะทางอารมณ์ตามแนวพุทธปรัชญาเถรวาทของประชาชนในจังหวัดกาฬสินธุ์ คือ 1) รูปแบบการสร้างสุขภาวะทางอารมณ์ตามหลักโยนิโสมนสิการ 2) รูปแบบการสร้างสุขภาวะทางอารมณ์ตามหลักสติสัมปชัญญะ 3) รูปแบบการสร้างสุขภาวะทางอารมณ์ตามหลักสัมมาทิฏฐิ 
4) รูปแบบการสร้างสุขภาวะทางอารมณ์ตามหลักสมาธิ และ 5) รูปแบบการสร้างสุขภาวะทางอารมณ์ตามหลักปัญญา ซึ่งเป็นแนวทางการสร้างสุขภาวะทางอารมณ์ของประชาชนในจังหวัดกาฬสินธุ์ได้เป็นอย่างดี 
4. องค์ความรู้เกี่ยวกับรูปแบบการสร้างสุขภาวะทางอารมณ์ตามแนวพุทธปรัชญาเถรวาทของประชาชนในจังหวัดกาฬสินธุ์ คือ 1) หลักโยนิโสมนสิการ 2) หลักสติสัมปชัญญะ นำไปแก้ปัญหาการขาดการควบคุมตนเอง 3) หลักสัมมาทิฏฐิ 4) หลักสมาธิ 5) หลักปัญญา 

Article Details

รูปแบบการอ้างอิง
สมาจาโร พ., บำรุงภักดิ์ โ. ., & กมลศิลป์ อ. (2024). รูปแบบการสร้างสุขภาวะทางอารมณ์ตามแนวพุทธปรัชญาเถรวาท ของประชาชนในจังหวัดกาฬสินธุ์. วารสารบัณฑิตศึกษามหาจุฬาขอนแก่น, 11(1), 361–378. สืบค้น จาก https://so02.tci-thaijo.org/index.php/jg-mcukk/article/view/268771
ประเภทบทความ
บทความวิจัย

เอกสารอ้างอิง

กรมสุขภาพจิต. (2561). แผนพัฒนาสุขภาพจิตแห่งชาติ ฉบับที่ 1 (พ.ศ. 2561 - 2580). กองยุทธศาสตร์และแผนงาน กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข.

ธนิดา จุลวนิชย์พงษ์ และคณะ. (2562). โครงการการสร้างเสริมคุณภาพชีวิตด้านสุขภาพของบุคลากรทางการศึกษาด้วยโปรแกรมทางจิตใจ อารมณ์และจิตวิญญาณ. (รายงานวิจัย). โครงการวิจัยประเภทงบประมาณเงินรายได้เงินอุดหนุนจากรัฐบาล: มหาวิทยาลัยบูรพา.

พระธรรมปิฎก (ป.อ.ปยุตฺโต). (2552). พุทธธรรม ฉบับปรับปรุงและขยายความ. (พิมพ์ครั้งที่ 8). กรุงเทพฯ: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

พระราชบัญญัติหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ พุทธศักราช 2545. (2545, 18 พฤศจิกายน). ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 119 ตอนที่ 116 ก, หน้า 17.

มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพฯ: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

เมธาวี อื้ออารีย์กุล และ กุณฑลทิพย พานิชภักดิ์. (2563). สุขภาวะทางใจของผู้อยู่อาศัยในที่อยู่อาศัย : การทบทวนวรรณกรรมและข้อเสนอแนะ. (รายงานวิจัย). ภาควิชาเคหการ คณะสถาปัตยกรรม ศาสตร์: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560. (2560, 6 เมษายน). ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 134 ตอนที่ 40 ก, หน้า 15.

สมพร เทพสิทธา. (2542). ศาสนากับการพัฒนาคนและสังคม. กรุงเทพฯ: สมชายการพิมพ์.

อัจศรา ประเสริฐสิน, ทัชชา สุริโย และ ปพน ณัฐเมธาวิน. (2561). สุขภาวะของผู้สูงอายุ: แนวคิดและปัจจัยที่เกี่ยวข้อง. วารสารสุขศึกษา, 41(1), 1-15.

Daniel Goleman, (1998). Working with Emotional Intelligence. New York: Bantam Books.