รูปแบบการพัฒนาตนในวิกฤตสถานการณ์โควิด-19 ตามหลักพุทธธรรม ของประชาชนในจังหวัดสุรินทร์

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพฤติกรรมการพัฒนาตนตามหลักพุทธธรรม และเพื่อพัฒนารูปแบบและนำเสนอแนวทางการพัฒนาตนในวิกฤตสถานการณ์โควิด-19 ตามหลักพุทธธรรมของประชาชนในจังหวัดสุรินทร์ เป็นการวิจัยแบบผสมผสานระหว่างการวิจัยเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ประชาชนในจังหวัดสุรินทร์ จำนวน 384 คน โดยการสุ่มแบบหลายขั้นตอน กำหนดขนาดของกลุ่มตัวอย่างโดยใช้การเปิดตารางของเครซี่และมอแกน ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ได้แก่ พระสงฆ์และประชาชน จำนวน 20 รูป/คน ผู้ให้ข้อมูลสำคัญในการสนทนากลุ่ม ได้แก่ ผู้ทรงคุณวุฒิ พระสงฆ์ระดับผู้ปกครองคณะสงฆ์ จำนวน 10 รูป/คน โดยการเลือกแบบเจาะจง

ผลการวิจัย พบว่า
1. พฤติกรรมการพัฒนาตนตามหลักพุทธธรรมของประชาชนในจังหวัดสุรินทร์ด้านกายภาวนา ศีลภาวนา จิตภาวนา และปัญญาภาวนา โดยรวมอยู่ในระดับมาก
2. รูปแบบการพัฒนาตนในวิกฤตสถานการณ์โควิด-19 ตามหลักพุทธธรรมของประชาชนในจังหวัดสุรินทร์ มี 4 รูปแบบ คือ ด้านกายภาวนา คือ การดูแลร่างกายให้แข็งแรง รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ กินอาหารที่สดและปรุงสุก เลี่ยงการกินอาหารไม่มีประโยชน์ ด้านศีลภาวนา คือ การสร้างวินัยให้กับตนเอง ปฏิบัติตามมาตรการอย่างเคร่งครัด สร้างสิ่งที่เป็นประโยชน์ต่อสังคม ด้านจิตภาวนา คือการเสริมสร้างคุณธรรมประจำตน มีจิตใจดีงาม เสียสละ มีเมตตา มีความรักความเป็นมิตร และด้านปัญญาภาวนา คือ การสร้างความรู้ความเข้าใจให้ถูกต้อง รู้เหตุและปัจจัยของการติดเชื้อโรค
3. แนวทางการพัฒนาตนในวิกฤติสถานการณ์โควิด-19 ตามหลักพุทธธรรม ด้านกายภาวนา คือการดูแลร่างกายให้แข็งแรง เลี่ยงอาหารไม่มีประโยชน์ ลดการเข้าพื้นที่เสี่ยง ดังคำว่า “ดูเป็น ฟังเป็นเห็นคุณค่า” ด้านศีลภาวนา คือ ดูแลความสัมพันธ์ตนเองกับสิ่งแวดล้อม ลดโอกาสเสี่ยงจากการติดเชื้อ เลี่ยงกิจกรรมคนหมู่มาก ดังคำว่า “ไมตรี มิตร เกื้อกูล” ด้านจิตภาวนา คือ การเจริญเมตตาธรรมลดความเครียด การฝึกสติ ดังคำว่า “มุ่งมั่นในความดี มีคุณธรรม” ด้านปัญญาภาวนา คือ สร้างความรู้ความเข้าใจให้ถูกต้อง ไม่หลงเชื่อข้อมูลเท็จ รู้เท่าทันสังขารตามจริง ดังคำว่า “ปัญญาผ่องใส่ อยู่ด้วยปัญญา”