พุทธจริยศาสตร์กับการพัฒนาปัญญา พุทธจริยศาสตร์กับการพัฒนาปัญญา

บทคัดย่อ

พุทธจริยศาสตร์ใช้หลักการในพัฒนาปัญญา 3 ด้าน คือ กายภาวนา คือ การพัฒนาอินทรีย์ภายในอันมี ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ซึ่งเป็นสิ่งที่ใช้สำหรับสัมพันธ์ หรือเป็นทางเชื่อมต่อกับโลกภายนอก อันได้แก่รูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส อารมณ์ที่ใจรับรู้ เปิดช่องทางที่เข้าไปสัมพันธ์กับสภาพแวดล้อมทางวัตถุ และทางธรรมชาติทั้งหมด การพัฒนาทางกายจึงเป็นการพัฒนาอินทรีย์ คือการฝึกให้มีอินทรีย์สังวร เพื่อเป็นเครื่องมือให้เกิดความแข็งแกร่งของศีล เพื่อสนับสนุนจิตให้มีพลังงานที่มั่นคงและเป็นทางให้เจริญปัญญาไปสู่จุดหมายสูงสุด สีลภาวนา คือการฝึกฝนอบรมตนเรียกว่า อธิศีลหรือข้อปฏิบัติสำหรับฝึกอบรมในทางความประพฤติอย่างสูง หรือการฝึกฝนอบรมความประพฤติทางกาย วาจา
ให้สงบเรียบร้อย ให้เกื้อกูลไม่เบียดเบียน ไม่ทำลายตนเองและผู้อื่น เป็นพื้นฐานแห่งการฝึกอบรมจิตใจและทำให้กิเลสอย่างหยาบเบาบางลง ด้วยการควบคุมสังวร เป็นพื้นฐานในการพัฒนาชีวิตของตนให้พร้อมที่จะเป็นที่รองรับกุศลธรรมทั้งหลาย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง คือเป็นพื้นฐานในการพัฒนาคุณธรรมทางจิตใจให้สูงขึ้น และจิตภาวนา คือการพัฒนาจิตหรืออธิจิตตสิกขาในไตรสิกขา เป็นการพัฒนาปัญญาโดยเน้นสมรรถภาพของจิต ได้แก่ การรวมเอาองค์มรรคข้อ สัมมาวายามะ สัมมาสติ และสัมมาสมาธิ เข้ามาเพื่อฝึกฝนพัฒนาจิตหรือปัญญาให้เข้มแข็ง มั่นคง แน่วแน่ ควบคุมตนได้ดี มีสมาธิ มีกำลังใจสูง ให้เป็นจิตที่สงบ ผ่องใส เป็นสุข บริสุทธิ์ ปราศจากสิ่งรบกวน หรือทำให้เศร้าหมอง อยู่ในสภาพเหมาะแก่การใช้งานมากที่สุด โดยเฉพาะการใช้ปัญญาอย่างลึกซึ้งและตรงกับความเป็นจริง