การศึกษาวิเคราะห์ปรัชญาในงานศพของชาวพุทธจังหวัดร้อยเอ็ด

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาการจัดงานศพของชาวพุทธภาคอีสาน 2) เพื่อศึกษาการจัดงานศพของชาวพุทธจังหวัดร้อยเอ็ด 3) เพื่อศึกษาวิเคราะห์ปรัชญาการจัดงานศพของชาวพุทธจังหวัดร้อยเอ็ด เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ศึกษาข้อมูลจากพระไตรปิฎก เอกสาร และงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง มีผู้ให้ข้อมูลสำคัญจำนวน 25 รูป / คน วิเคราะห์ข้อมูลแบบวิธีพรรณนาตามหลักอุปนัยวิธี
ผลการวิจัยพบว่า
1. การจัดพิธีศพของชาวอีสานเป็นการทำตามประเพณีที่ได้ถือปฏิบัติกันมา เช่น การอาบน้ำศพแต่งตัวให้ศพ และมัดตราสัง และนิมนต์พระสงฆ์มาทำพิธีบังสุกุลแล้วจึงบรรจุศพ และจะตั้งศพไว้เพื่อบำเพ็ญกุศล จึงนำศพไปเผา และไม่นิยมอาบน้ำศพและเผาศพที่ตายโหง ศพตายท้องกลม และศพทารกจะใช้วิธีการฝังดิน
2. การจัดงานศพของชาวพุทธจังหวัดร้อยเอ็ด ยึดคติความเชื่อตามประเพณีภาคอีสานไม่นิยมอาบน้ำและเผาศพที่ตายโหง ตายท้องกลม จะใช้วิธีฝังดิน ส่วนการเก็บศพนั้นขึ้นอยู่ฐานะของญาติผู้ตายแต่ไม่เกิน 3 วัน เพราะไม่มียาฉีดกันเน่าใช้เพียงปูขาว ยาสูบปูรองพื้นโลง ปัจจุบันจะเก็บศพด้วยโลงเย็นจึงเก็บไว้นานเพื่อรอญาติที่อยู่ไกลได้มาร่วมงานศพ
3. แนวคิดปรัชญา มีดังนี้ 1) พุทธอภิปรัชญา มีจะปรากฏในบทสวดมาติกา อภิธรรม ซึ่งเป็นการสาธยายถึงจิต เจตสิก รูป นิพพาน 2) พุทธญาณวิทยา เกิดจากการนำเอาสิ่งที่ได้จากการฟังเทศน์แล้วนำไปพิจารณาจนเกิดเป็นองค์ความรู้ และพิจารณาคติธรรมที่ได้นั้นอย่างต่อเนื่อง 3) พุทธจริยศาสตร์ ได้แก่ ศีล คนไปร่วมงานศพจะได้รับศีลเพื่อสำรวมกายวาจา กุศลกรรมบถ 10 เป็นการสำรวมกาย วาจา ใจ และการพัฒนาปัญญาด้วยการนำเอาคติธรรมที่ได้จากเข้าร่วมงานศพไปใช้ดำเนินชีวิตด้วยความไม่ประมาทตามหลักมัชฌิมาปฏิปทา