พุทธปรัชญาเซน:ความเป็นมาและสารัตถะกับการดำเนินชีวิตร่วมสมัย

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาความเป็นมาของพุทธปรัชญาเซน 2) วิเคราะห์สารัตถะพุทธปรัชญาเซน และ 3) สังเคราะห์สารัตถะพุทธปรัชญาเซนกับการดำเนินชีวิตร่วมสมัย “เซน” หมายถึง สมาธิ หรือ ฌาน คือ การใช้จิตเพ่งพินิจเพื่อให้เข้าใจความจริงของสรรพสิ่ง และใช้เป็นชื่อของนิกายที่แยกออกมาจากพุทธศาสนานิกายมหายาน ซึ่งได้แยกออกไปจากนิกาย “เถรวาท” หลังจากการสังคายนาครั้งที่ 2 มหายานเป็นศาสนาแบบหัวก้าวหน้า (Progressive Group) ไม่ยึดติดในรูปแบบเดิม กล้าที่จะคิดและวิพากย์คำสอนเดิมโดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อคิดและวิพากย์แล้วไม่เพียงแต่คิดและวิพากย์เฉย ๆ แต่ยังได้
นำมาเป็นแนวปฏิบัติในชีวิตประจำวันด้วย จึงเป็นเหตุให้พุทธศาสนานิกายเซนแผ่ขยายไปอย่างกว้างขวาง
มีผู้นับถือเพิ่มมากขึ้นตามลำดับ สำหรับสารัตถะสำคัญของพุทธปรัชญาเซนได้แก่ทัศนะเรื่อง “พุทธภาวะ” โดยพุทธปรัชญาเซนเชื่อว่ามนุษย์ทุกคนสามารถเข้าถึงความเป็นพุทธะได้ และทัศนะเรื่อง “จิตเดิมแท้” เป็นจิตที่บริสุทธ์ แต่ต่อมาตัณหา อุปาทานทำให้มนุษย์ยึดติดและลุ่มหลง หากมนุษย์ทำลายอวิชชา คือความเข้าใจผิดคิดลุ่มหลงได้ จิตก็จะกลายเป็นจิตเดิมแท้ ปัจจุบันมีผู้ศึกษาปฏิบัติตามหลักพุทธปรัชญาเซนอย่างกว้างขวาง ด้วยวิธีการคือ มีสติ สำรวมจิต อยู่กับปัจจุบันอย่างตื่นรู้ ทำให้คลายความวิตกกังวล
มีความสุขในชีวิตอย่างเห็นได้ชัด