ความสัมพันธ์เชิงอำนาจระหว่างอาณาจักรและศาสนจักร : กรณีการเกิดขึ้นของธรรมยุติกนิกาย

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อแสดงถึงความสัมพันธ์เชิงอำนาจระหว่างรัฐกับศาสนาโดยในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้มีการปฏิรูปพระพุทธศาสนาที่มีลักษณะการปฏิรูปที่มีปัจจัยมาจากภายนอกสถาบันศาสนา มีผลทำให้ศาสนจักรของไทยในรัชสมัยรัชกาลที่ 4 แยกออกเป็น 2 นิกาย คือ มหานิกายและธรรมยุติกนิกาย การปฏิรูปนี้เป็นการสร้างความมั่นคงให้พระพุทธศาสนามารับใช้อุดมการณ์ชาติและผลประโยชน์ของชาติมีผลลัพธ์อยู่ที่การเชื่อมโยงความสัมพันธ์ระหว่างพระพุทธศาสนากับรัฐให้มีความแนบแน่นกันมากยิ่งขึ้น การทำให้พุทธศาสนามีความแนบแน่นกับอุดมการณ์ของรัฐเกิดการรวมอำนาจไว้ที่ส่วนกลาง มีการออกกฎหมายควบคุมคณะสงฆ์ ตลอดจนกฎเกณฑ์ต่างๆ ที่ทางการ ได้ตราขึ้นเป็นระเบียบบังคับซึ่งเป็นการเพิ่มหรือลดอำนาจของชนชั้นปกครองของชนชั้นปกครองบางกลุ่มและนำมาซึ่งความสำเร็จในการปฏิรูปประเทศ และก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงแนวคิดทางศาสนาทั่วทั้งสังฆมณฑล