อาณาจักรล้านช้างและการล่มสลายของอาณาจักรล้านช้าง

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาประวัติความเป็นมาของอาณาจักรล้านช้าง 2) ศึกษารูปแบบการเมืองการปกครองของอาณาจักรล้านช้าง และ 3) ศึกษาการล่มสลายของอาณาจักรล้านช้าง เป็นการวิจัยเซิงคุณภาพ เครื่องที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบสัมภาษณ์เชิงลึก และแบบสนทนากลุ่ม ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ได้แก่ ผู้เชี่ยวชาญทางประวัติศาสตร์ จำนวน 10 คน ผู้เชี่ยวชาญทางการเมืองการปกครอง จำนวน 10 คน และผู้เชี่ยวชาญทางด้านสังคมวิทยา จำนวน 10 คน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีการพรรณนา

ผลการวิจัยพบว่า  

อาณาจักรล้านช้าง เป็นอาณาจักรของชนชาติลาวในอดีต ซึ่งตั้งอยู่ในแถบลุ่มแม่น้ำโขง มีอาณาเขตอยู่ในบริเวณประเทศลาวและภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทย อาณาจักรแห่งนี้ได้สถาปนาขึ้นในปี พ.ศ.1300 โดยขุนลอ มีความรุ่งเรืองสลับกับความร่วงโรยต่อมาหลายสมัย จนกระทั่งอาณาจักรล้านช้างเสื่อมอำนาจลงและแตกแยกเป็น 3 ราชอาณาจักร คือหลวงพระบาง เวียงจัน จำปาสัก ในปี พ.ศ. 2321 ทั้ง 3 อาณาจักรได้สูญเสียเอกราชแก่ราชอาณาจักรสยาม ในปี ค.ศ.2436 ฝรั่งเศสเข้ายึดครองอาณาจักรล้านช้างฝรั่งซ้ายของแม่น้ำโขง (ประเทศลาว) ทำให้อาณาจักรล้านช้างล่มสลายตั้งแต่บัดนั้นเป็นต้นมา  

รูปแบบการเมืองการปกครองของอาณาจักรล้านช้าง ปกครองด้วยระบบอาญาสี่
ซึ่งแบ่งชั้นการปกครองตามลำดับ คือ 1) เจ้าเมือง มีอำนาจหน้าที่ในการบังคับบัญชาเหนือ อุปฮาด ราชวงศ์ ราชบุตร ได้เองโดยลำพัง 2) อุปฮาด เป็นตำแหน่งรองเจ้าเมือง ทำหน้าที่เป็นที่ปรึกษาราชการของเจ้าเมือง ปฏิบัติหน้าที่แทนเจ้าเมือง 3) ราชวงศ์ เป็นผู้แทนของอุปฮาด รับผิดชอบเรื่องอรรถคดี และการตัดสินถ้อยความข้อพิพาท 4) ราชบุตร หน้าที่ช่วยราชการตามที่เจ้าเมืองมอบหมาย ตลอดจนการปฏิบัติกิจการด้านศาสนา สวนไร่นา ถนนหนทาง ภาษีอากรต่างๆ

การล่มสลายของอาณาจักรล้านช้าง พบว่า เกิดจากความแตกแยกภายในอาณาจักร สงครามเจ้าอนุวงศ์ การแย่งชิงอำนาจ การแตกความสามัคคี การรุกรานของชาวต่างชาติ
ในปี ค.ศ.1893 ฝรั่งเศสเข้ายึดครองอาณาจักรล้านช้างฝรั่งซ้ายของแม่น้ำโขง (ประเทศลาว) ทำให้อาณาจักรล้านช้างล่มสลาย และอาณาจักรล้านช้างได้ถูกแยกออกเป็น 2 ประเทศ คือส่วนหนึ่งเป็นประเทศลาว และอีกส่วนหนึ่งเป็นภาคอีสานของประเทศไทย