การสังเคราะห์แนวคิดภพภูมิในพระไตรปิฎกที่ปรากฏในไตรภูมิพระร่วง

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ การวิจัยมีคือ 1) เพื่อศึกษาแนวคิดภพภูมิในพระไตรปิฎก 2) เพื่อศึกษาแนวคิดภพภูมิในไตรภูมิพระร่วงและ 3) เพื่อวิเคราะห์แนวคิดภพภูมิในพระไตรปิฎกที่ปรากฏในไตรภูมิพระร่วงเป็นการวิจัยเชิงเอกสาร โดยการเก็บข้อมูลจากเอกสารปฐมภูมิและทุติยภูมิ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีพรรณนาตามหลักอุปนัยวิธี

          ผลการวิจัยพบว่า

1. แนวคิดภพภูมิในพระไตรปิฎก คือดินแดนอันเป็นที่เกิดของสัตว์ทั้งหลายซึ่งมีอยู่3ดินแดน ในทางพระพุทธศาสนาเรียกว่าไตรภูมิได้แก่ 1) กามภูมิ คือ ดินแดนที่เป็นเกิดของสัตว์ที่ยังวนเวียนอยู่ในกามซึ่งประกอบไปด้วย อบายภูมิ มนุษย์ภูมิ และสวรรค์ภูมิ2) รูปภูมิคือ ดินแดนที่เป็นดินแดนที่อยู่เหนือสวรรค์ชั้นปรมินมิตวสวัตดีขึ้นไปและ 3) อรูปภูมิคือ ดินแดนที่เป็นเกิดของสัตว์ที่ๆ ไม่มีรูป


2. ไตรภูมิพระร่วงเป็นวรรณกรรมทางพุทธศาสนาที่กล่าวถึงภพภูมิตามทัศนะพุทธปรัชญาซึ่งมีเนื้อหาอธิบายเกี่ยวกับที่อยู่ ที่ตั้ง และการเกิดของ สัตว์นรก เปรต อสุรกาย มนุษย์ และเทวดาซึ่งภพภูมิทั้งหมดนี้มีเขาพระสุเมรุเป็นศูนย์กลางและเขาพระสุเมรุนั้นตั้งอยู่ท่ามกลางจักรวาลมีทิวเขาและทะเลล้อม


3. แนวคิดภพภูมิในพระไตรปิฎกที่ปรากฏในไตรภูมิพระร่วงพบว่ามีการกล่าวถึงภพภูมิเหมือนกันแต่มีการพรรณนาเกี่ยวสวรรค์ที่แตกต่างกันจุดมุ่งหมายหลักในพระไตรปิฎก สอนภพภูมิเพื่อให้คนเห็นสภาพของการเวียนว่ายตายเกิดและการเวียนว่ายตายเกิดจะทำให้เกิดทุกข์ และเพื่อสอนให้คนพ้นทุกข์ด้วยการเข้าถึงนิพพาน ส่วนจุดหมายภพภูมิในไตรภูมิพระร่วงแต่งขึ้นเพื่อช่วยในการปกครองบ้านเมืองโดยการสอนคนไทยให้ประพฤติปฏิบัติดีเพื่อให้สังคมสงบสุข