Philosophy Arts Culture Tradition and the Way of Life of Lanchang Linkingdom

Abstract

การวิจัยเรื่อง ปรัชญา ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถีชีวิตของอาณาจักรล้านช้างมีวัตถุประสงค์ 3 ข้อ คือ 1) เพื่อศึกษาปรัชญาของอาณาจักรล้านช้าง 2) เพื่อศึกษาศิลปะ วัฒนธรรม และประเพณีของอาณาจักรล้านช้าง 3) เพื่อศึกษาวิถีชีวิตของอาณาจักรล้านช้าง
ผลการวิจัยพบว่า
แนวคิดทางปรัชญาของอาณาจักรล้านช้างเป็นระบบแนวคิดแบบพหุนิยมหรือพหุวัฒนธรรม คือการผสมผสานแนวความคิดระหว่างวิญญาณ (ผี) พราหมณ์ และพุทธศาสนาเข้าด้วยกัน แนวคิดเรื่องวิญญาณเป็นแนวคิดดั้งเดิมของอาณาจักรล้านช้าง ส่วนพราหมณ์ และพุทธศาสนาเป็นแนวคิดที่เข้ามาทีหลังจากนั้นชาวล้านช้างได้นำเอาแนวคิดทั้งสามระบบนี้มาผสมผสานกันอย่างกลมกลืน ซึ่งแนวคิดทั้งสามระบบนี้จะปรากฏอยู่ในรูปแบบของประเพณีหรือพิธีกรรมต่างๆ ของคนล้านช้างแต่แนวคิดที่มีอิทธิพลมากที่สุดต่อสังคมล้านช้างคือพุทธศาสนา แนวคิดทางพุทธศาสนาได้หยั่งลึกสู่จิตใจของชาวล้านช้างจนกลายเป็นวิถีชีวิตของอาณาจักรล้านช้าง ซึ่งจะแสดงออกในลักษณะของศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถีการดำเนินชีวิตของอาณาจักรล้านช้าง
บ่อเกิดของศิลปะ วัฒนธรรม และประเพณีของอาณาจักรล้านช้างมาจากแนวคิดทางปรัชญาของคนล้านช้าง โดยเฉพาะคติทางพุทธศาสนานั้นถือว่ามีอิทธิพลต่อศิลปะต่างๆ มากทั้งทางด้านสถาปัตยกรรม ประติมากรรม และจิตกรรม เรียกว่า พุทธศิลป์ล้านช้าง ส่วนทางวัฒนธรรมของอาณาจักรล้านช้างนั้นมีทั้งส่วนที่เป็นวัฒนธรรมทางวัตถุ วัฒนธรรมทางคติธรรม วัฒนธรรมทางเนติธรรม และวัฒนธรรมทางสังคม ซึ่งวัฒนธรรมเหล่านี้จะแสดงออกในรูปแบบของประเพณีล้านช้างเรียกว่า ฮีตสิบสอง หรือประเพณีสิบสองเดือน ซึ่งเป็นประเพณีที่ชาวล้านช้างได้ปฏิบัติสืบต่อกันมาในโอกาสต่างๆ ทั้งสิบสองเดือนของแต่ละปี เป็นประเพณีที่แสดงออกตามคติทางพุทธศาสนา และบางประเพณีมีการผสมผสานพิธีกรรมที่เกี่ยวกับเรื่องวิญญาณ พราหมณ์ และพุทธศาสนาเข้าด้วยกัน 
วิถีชีวิตของอาณาจักรล้านช้าง ได้ยึดถือปฏิบัติตามแนวคิดหรือจารีตที่บรรพบุรุษรุ่นก่อนได้จัดระบบไว้ดีแล้ว ซึ่งข้อยึดถือปฏิบัติเหล่านั้นได้กลายเป็นส่วนหนึ่งของวิถีการดำเนินชีวิตของชาวล้านช้าง โดยที่อาณาจักรล้านช้างได้แบ่งสังคมออกเป็น 2 ชนชั้นคือชนชั้นผู้ปกครอง และชนชั้นผู้ใต้ปกครอง ชนชั้นผู้ปกครองจะให้ความอุปถัมภ์สถาบันศาสนา โดยการทำนุบำรุงพุทธศาสนาในทุกๆ ด้าน ส่วนพระสงฆ์ก็ช่วยเหลือสังคม โดยการใช้หลักพุทธธรรมเป็นเครื่องช่วยในการสอนให้คนล้านช้างได้ประพฤติปฏิบัติในทางที่ถูกต้องดีงาม ส่วนชนชั้นผู้อยู่ใต้ปกครองจะทำหน้าที่ผลิตผลทางการเกษตร นอกจากนี้อาณาจักรล้านช้างยังได้กำหนดกรอบให้ชาวล้านช้างได้มีวิถีชีวิตเป็นไปในแนวเดียวกัน 3 แนวทางคือวิถีชีวิตทางด้านศาสนา วิถีชีวิตทางด้านกฎหมาย และวิถีชีวิตทางด้านตำนานและวรรณกรรม ซึ่งทั้ง 3 แนวทางนี้ถือว่าเป็นการกำหนดกรอบให้ชาวล้านได้ใช้เป็นแนวทางในการปฏิบัติร่วมกัน