การขยายความหมายของคำว่า骨ในคังโยขุภาษาญี่ปุ่น: การศึกษาตามแนวอรรถศาสตร์ปริชาน
คำสำคัญ:
ปรากฏการณ์พหุนัย, คำเรียกอวัยวะภายใน, สำนวนภาษาญี่ปุ่น, อุปลักษณ์, นามนัยบทคัดย่อ
การศึกษาครั้งนี้มุ่งศึกษาการขยายความหมายของคำว่า骨 “กระดูก” ที่ปรากฏในคังโยขุภาษาญี่ปุ่นตามแนวอรรถศาสตร์ปริชาน (cognitive semantics) จากการรวบรวมข้อมูล พบคังโยขุที่ใช้คำว่า骨ทั้งสิ้น 14 สำนวน ผลการศึกษาพบว่า骨 แสดงความหมายทั้งสิ้น 10 ความหมาย แบ่งได้เป็น 3 กลุ่ม คือ (1) ความหมายต้นแบบ 1 ความหมาย คือ “กระดูก” (2) ความหมายขยายที่เกิดจากอุปลักษณ์ 3 ความหมาย คือ “ระดับมาก” “แก่น หลัก” “ความมุ่งมั่น ความคิดยืนกราน” (3) ความหมายขยายที่เกิดจากนามนัย 6 ความหมาย คือ “คน ร่างที่มีชีวิต (ทั้งกายและใจ)” “ศพ” “อัฐิ” “เรื่องที่รอการสะสาง” “ความผอม” “ความขาดแคลน”
จากการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ทางความหมายพบว่า ความหมายขยายที่เกิดจากอุปลักษณ์ทั้ง 3 ความหมายมีความสัมพันธ์โดยตรงกับความหมายต้นแบบของ骨ส่วนความหมายขยายที่เกิดจากนามนัยมีเพียงความหมาย “คน ร่างที่มีชีวิต (ทั้งกายและใจ)” เท่านั้นที่มีความสัมพันธ์โดยตรงกับความหมายต้นแบบของ骨 ส่วนความหมายอื่น ๆ เกิดการขยายความหมายจาก “คน ร่างที่มีชีวิต (ทั้งกายและใจ)” อีกที
ผลจากการศึกษาในครั้งนี้แสดงให้เห็นว่าอรรถศาสตร์ปริชานสามารถอธิบายการขยายความหมายของ骨ได้อย่างเป็นระบบ อีกทั้งยังสามารถแสดงให้เห็นถึงลำดับขั้นตอนของการขยายความหมายได้อย่างชัดเจน ตลอดจนสามารถอธิบายถึงกระบวนการทางปริชานที่อยู่เบื้องหลังการขยายความหมายได้ สุดท้ายผู้วิจัยยังได้เสนอแนะ แนวทางการประยุกต์ผลการศึกษาครั้งนี้ในการเรียนการสอนคังโยขุอีกด้วย
References
2 มกราคม 2562, www.royin.go.th/dictionary.
Arizono, Satomi. (2008). ‘Kao’ no Imikakuchou ni Taisuru Ninchiteki kousatsu. Kotoba to
Bunka, Vol.9, 287-301. (in Japanese)
. (2009). Shintai Buishi o Kouseiyouso ni Motsu Nihongo Kanyou Hyougen no Ninchi
Gengogakuteki Kenkyuu. doctorial dissertation, Nagoya University. (in Japanese)
Evans, V. and M. Green. (2006). Cognitive Linguistics: An Introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Fang, Xiaovun. (2014). Nihongo Kanyouku no Naritachi: Rirontekina Wakugumi to Hassei no
Mekanizumu. Gaikoku Bungaku, Vol.63, 77-85. (in Japanese)
Farzaneh, Moradi. (2014). Shintaigoi o Fukumu Nihongo no Kanyouku no Bunseki: Perushiago to no Taishou o Tooshite -‘Me’ ‘Te’ ‘Kuchi’ ‘Mi’ o Mochiita Hyougen o Chuushin ni-. Doctorial
dissertation, Hitotsubashi University. (in Japanese)
Gibbs, R.W. (2010). Idioms and Formulaic Language. In Dirk Geeraerts and Hubert Cuyckens. (eds.), The Oxford Handbook of Cognitive Linguistics. Oxford: Oxford University press.
Gotou, Hideki. (2016). ‘Hara’ no Hiyuhyougen to Ninchi Moderu Saikou: ‘Kimo’ ‘Harawata’ ‘Fu’ to no
Setten. Gengo Bunka Kyoudou Purojekuto, 45-56. (in Japanese)
Heine, B., U. Claudi and F. Hünnemeyer. (1991). Grammaticalization: A Conceptual Framework.
Chicago: Chicago University Press.
Kamijou, Yumi and Tomidokoro, Ryouko. (2004). ‘Kata’ ‘Mune’ ‘Waki’ ‘Se’ o Fukumu Kanyouku to Hiyu. Shindai Nihongo Kyouiku Kenkyuu, Vol.4, 28-32. (in Japanese)
Kövecses, Z. and P. Szabó. (1996). Idioms: A View from Cognitive Semantics. Applied Linguistics, Vol.17
(3), 326-355.
Lakoff, G. (1987). Women, Fire and Dangerous Things: What Categories Reveal About the Mind. Chicago: University of Chicago Press.
Lakoff, G. and M. Johnson. (1980). Metaphors We Live By. Chicago: Chicago University Press.
Lakoff, G. and M. Johnson. (1999). Philosophy in the Flesh: The Embodied Mind and Its Challenge to Western Thought. New York: Basic Books.
Matsumura, Akira. (2018). Dejitaru Daijisen.Tokyo: Shougakukan. (in Japanese)
Minn, Danny and Sano, Hiroshi. (2001). Nihongo Gakushuusha no Tame no Kanyouku Deetabeesu no Sakusei Toukei Shori o Mochiita-Shuhou no Teian. Konpyuuta to Kyouiku, Vol.62 (8), 55-62.
(in Japanese)
Miyaji, Yutaka. (1974). Seiku no Bunrui. Gobun,Vol.32, 113-121. (in Japanese)
. (1982). Kanyouku no Imi to Youhou.Tokyo: Meijishoin. (in Japanese)
Morita, Yoshiyuki. (1966). Kanyoutekina Iikata. Kouza Nihongo Kyouiku, Vol.2, 61-78. (in Japanese)
Ri, Touichi. (2006). Nihongo Kyouiku ni Okeru Kanyouku-Gaikokujin Gakushuusha no Nihongo Kyouiku
o Medo ni Shite-. Beppu Daigaku Kokugo Kokubungaku, Vol.48, 41-59. (in Japanese)
Shinmura, Izuru. (2008). Kojien Dairoppan.Tokyo: Iwanamishoten. (in Japanese)
Surenjav, Oyunzul. (2014). Nihongo to Mongorugo ni Okeru Shintaigoi Kanyouku no Taishou Kenkyuu-
‘Me’ o Fukumu Kanyouku o Chuushin ni-. doctorial dissertation, Hiroshima University. (in Japanese)
Weblio Jisho. Shintai no Kanyouku. Retrieved June 08, 2018, from https://www.weblio.jp/phrase/身体_1
(in Japanese)
Wu, Lin. (2017). Koopasu ni Motoduku Nihongo Kanyouku no Kenkyuu. doctorial dissertation,
HokkaidoUniversity. (in Japanese)
Yonekawa, Akihiko and Ootani, Itsuko. (2005). Nihongo Kanyouku Jiten. Tokyo: Tokyodoshuppan.
(in Japanese)
Zenjisho Kensaku JLogos. (2007). Kanyouku no Jiten-Nihongo o Tsukaisabaku. Retrieved June 10, 2018, from www.jlogos.com/d004/ (in Japanese)
Zhi, Hongtao and Yoshida, Norio. (2003). Shintai Bui Meishou o Fukumu Kanyouku nitsuite no Nicchuu
Taishou Kenkyuu-‘Me’ no Baai-. Okayama Daigaku Kyouiku Gakubu Kenkyuu Shuuroku, Vol.124,
93-100. (in Japanese)
