โรงเรียนผู้สูงอายุกับการพัฒนาคุณภาพชีวิตและความสุขของผู้สูงวัย

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์บทบาทของโรงเรียนผู้สูงอายุในฐานะกลไกสำคัญในการพัฒนาคุณภาพชีวิตและความสุขของผู้สูงวัยในบริบทของ สังคมผู้สูงอายุระดับสุดยอด (super-aged society) ของประเทศไทย การศึกษาใช้วิธีการทบทวนวรรณกรรมและการสังเคราะห์ข้อมูลจากแนวปฏิบัติที่เป็นเลิศของโรงเรียนผู้สูงอายุในปัจจุบัน ผลการศึกษาพบว่าโรงเรียนผู้สูงอายุเป็นนวัตกรรมทางสังคมที่บูรณาการแนวคิดการเรียนรู้ตลอดชีวิตเข้ากับพลังของชุมชนและภาคีเครือข่าย โดยมุ่งเน้นหลักสูตร 4 กลุ่มวิชาหลัก ได้แก่ ด้านสุขภาพ สังคม เศรษฐกิจ และสภาพแวดล้อม ซึ่งทำหน้าที่เป็นพื้นที่เรียนรู้เชิงประสบการณ์และการถ่ายทอดภูมิปัญญาวัฒนธรรมท้องถิ่น กระบวนการจัดการเรียนรู้ดังกล่าวส่งผลต่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตใน 4 มิติสำคัญตามกรอบขององค์การอนามัยโลก ได้แก่ มิติด้านร่างกาย จิตใจ ความสัมพันธ์ทางสังคม และสิ่งแวดล้อม อีกทั้งยังช่วยส่งเสริมความสุขเชิงจิตวิทยา 5 มิติ (สุขสบาย สุขสนุก สุขสง่า สุขสว่าง และสุขสงบ) โดยเฉพาะการสร้างความรู้สึกเห็นคุณค่าในตนเอง (self-esteem) และการปรับตัวให้เท่าทันการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีดิจิทัล ข้อเสนอแนะจากการศึกษาชี้ให้เห็นว่าการขับเคลื่อนโรงเรียนผู้สูงอายุอย่างยั่งยืนจำเป็นต้องอาศัยการบริหารจัดการด้วยหลัก 5 ก (กลุ่มกรรมการ กติกา กิจกรรม และกองทุน) ควบคู่ไปกับการสนับสนุนเชิงนโยบายจากภาครัฐ เพื่อยกระดับผู้สูงอายุให้เป็น “ผู้สูงวัยที่มีพลัง” (active ageing) และสามารถใช้ชีวิตในสังคมได้อย่างมีศักดิ์ศรีและความสุขอย่างยั่งยืน