แนวทางการจัดการศูนย์ส่งเสริมสุขภาวะผู้สูงอายุตามแนวทาง พฤฒพลังระดับท้องถิ่น กรณีศึกษาจังหวัดสมุทรสงคราม

ศรันย์ดิษฐ์ เบญจพงศ์; เชาวฤทธิ์ เชาว์แสงรัตน์; ฟ้าใส สามารถ

ผู้แต่ง

ศรันย์ดิษฐ์ เบญจพงศ์ สาขาวิชานวัตกรรมการจัดการ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์
เชาวฤทธิ์ เชาว์แสงรัตน์ วิทยาลัยนวัตกรรมการจัดการ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์
ฟ้าใส สามารถ วิทยาลัยนวัตกรรมการจัดการ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์

คำสำคัญ:

แนวทางการจัดการ, องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น, พฤฒพลังผู้สูงอายุ, จังหวัดสมุทรสงคราม

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์ ปัญหา และความต้องการของผู้สูงอายุในจังหวัดสมุทรสงคราม และเสนอแนวทางการจัดการศูนย์ส่งเสริมสุขภาวะผู้สูงอายุตามแนวทางพฤฒพลังระดับท้องถิ่นในจังหวัดสมุทรสงคราม การวิจัยใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บข้อมูลด้วยวิธีสัมภาษณ์เชิงลึกกลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ได้แก่ ภาคนโยบาย ภาคผู้ให้บริการ ภาคผู้รับบริการ และภาควิชาการ จำนวน 35 คน และเก็บข้อมูลด้วยวิธีการสนทนากลุ่มกับผู้ที่อยู่ในพื้นที่ จำนวน 10 คน เลือกผู้ให้ข้อมูลสำคัญด้วยวิธีแบบเฉพาะเจาะจง และวิธีแบบบอกต่อ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์แก่นสาระ (thematic analysis) ผลการวิจัยพบว่า จังหวัดสมุทรสงครามอยู่ในสถานการณ์สังคมสูงอายุอย่างสมบูรณ์ มีสัดส่วนประชากรผู้สูงอายุเพิ่มขึ้นต่อเนื่อง ส่วนใหญ่เป็นกลุ่มติดสังคมแต่มีปัญหาจากโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง มีความต้องการเข้าถึงบริการสุขภาพและกิจกรรมทางสังคม องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นมีข้อจำกัดเรื่องงบประมาณและบุคลากรในการทำงานผู้สูงอายุ แนวทางการจัดการศูนย์ควรเน้นการมีส่วนร่วมของเครือข่ายในพื้นที่ โดยจัดตั้งคณะกรรมการบริหารศูนย์ที่เน้นคนในพื้นที่เป็นหลัก การให้บริการที่ยืดหยุ่นตามบริบทของพื้นที่และคำนึงถึงความพร้อมของทรัพยากรในแต่ละท้องถิ่น และมุ่งส่งเสริมสุขภาพเป็นแกนกลาง

เอกสารอ้างอิง

กรมกิจการผู้สูงอายุ. (2566ก). ข้อมูลผู้สูงอายุทั่วไป. https://www.dop.go.th/th/know/side/1/1/2449

กรมกิจการผู้สูงอายุ. (2566ข). สถิติโรงเรียนผู้สูงอายุและศูนย์พัฒนาคุณภาพชีวิตและส่งเสริมอาชีพผู้สูงอายุ. https://www.dop.go.th/th/statistics_page?cat=14&id=2545

กลุ่มสถิติสุขภาพและภาวะทางสังคม กองสถิติสังคม. (2567). สังคมสูงอายุในปัจจุบัน. ใน ภูษิต ประคองสาย (บ.ก.), Aging Focus: จับตาสถานการณ์ผู้สูงอายุไทย ฉบับที่ 1 (หน้า 7-10). มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย.

ณัฏฐาพัชร์ สะอาดเอี่ยม, สถิตย์ นิยมญาติ และกมลพร กัลยาณมิตร. (2564). รูปแบบการเสริมสร้างสุขภาวะของผู้สูงอายุขององค์การบริหารส่วนตำบลในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยการจัดการและเทคโนโลยีอีสเทิร์น. 18(2), หน้า 92-107.

นิภาพรรณ เจนสันติกุล. (2564). การบริหารงานด้านสวัสดิการผู้สูงอายุขององคกรปกครองสวนทองถิ่น: บทสํารวจวรรณกรรม. วารสารสหศาสตร์, 21(2), หน้า 254-266.

ปราโมทย์ ประสาทกุล, ศุทธิดา ชวนวัน และกาญจนา เทียนลาย. (2567). สถานการณ์ประชากรผู้สูงอายุ.ใน ภูษิต ประคองสาย (บ.ก.), Aging Focus: จับตาสถานการณ์ผู้สูงอายุไทย ฉบับที่ 1 (หน้า 1-3). มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย.

ปิยากร หวังมหาพร, สากล พรหมสถิตย์, นงนาถ หวังเทพอนุเคราะห์, สุจินต์สะพัด ศิริบูรณ์, ยศวัฒน์ กิจมานะวัฒน์ และวีรวัฒน์ วะชุม. (2562). ปัจจัยที่ส่งผลต่อการดำเนินงานของศูนย์พัฒนาคุณภาพชีวิตและส่งเสริมอาชีพผู้สูงอายุในประเทศไทย. วารสารสหวิทยาการและความยั่งยืนปริทัศน์, 8(1), หน้า 33-41.

วลัยพร ชิณศรี. (2568). แนวทางการเสริมสร้างความเข้มแข็งบนฐานเครือข่ายความร่วมมือในการบริหารจัดการปกครองท้องถิ่น. วารสารการบริหารท้องถิ่น. 18(1), หน้า 45-64.

วิภาภรณ์ โพธิศิริ และบุศริน บางแก้ว. (2567). ความต้องการการบริการและการดูแลทางสุขภาพที่ได้รับการตอบสนองและไม่ได้รับการตอบสนองในผู้สูงอายุไทย. ใน ภูษิต ประคองสาย (บ.ก.), Aging Focus: จับตาสถานการณ์ผู้สูงอายุไทย ฉบับที่ 1 (หน้า 4-6). มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย.

ศศิพัฒน์ ยอดเพชร และณัฏฐพัชร สโรบล. (2568). เอกสารวิชาการเรื่อง บทบาทที่พึงประสงค์ของท้องถิ่นต่อการจัดบริการสาธารณะสำหรับผู้สูงอายุในชุมชนภายใต้แนวคิดการสูงวัยในถิ่นที่อยู่. คณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.

ศศิพัฒน์ ยอดเพชร. (2567). โรงเรียนผู้สูงอายุ: แหล่งเสริมสร้างศักยภาพผู้สูงอายุอย่างบูรณาการ. ในภูษิต ประคองสาย (บ.ก.), Aging Focus: จับตาสถานการณ์ผู้สูงอายุไทย ฉบับที่ 3 (หน้า 5-9). มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย.

ศักดา ขจรบุญ. (2566). การจัดการเครือข่ายและความร่วมมือขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุในภาคใต้ตอนบน. วารสารการบริหารท้องถิ่น. 16(1), หน้า 105-124.

ศิริมา ทองสว่าง, อำพา แก้วกำกง และวัฒนชัย ขวาลำธาร. (2567). การปรับเปลี่ยนแนวทางการพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น. วารสารสถาบันพระปกเกล้า, 22(1), หน้า 64-87.

ศุทธิิดา ชวนวัน, กาญจนา เทียนลาย, วิภาพร จารุเรืองไพศาล, นนทวัชร์ แสงลออ, สุรีย์พร พันพึ่ง และปราโมทย์ ประสาทกุล. (2567). การพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุอย่างรอบด้านโดยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในพื้นที่ต้นแบบ. สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล.

สุเทพ คำเมฆ และกฤติมา อินทะกูล. (2564). การพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุเชิงบูรณาการในพื้นที่กึ่งเมืองกึ่งชนบท กรณีศึกษา เทศบาลตำบลพลายชุมพล อำเภอเมือง จังหวัดพิษณุโลก. วารสารวิทยาลัยสงฆ์นครลำปาง. 10(1), หน้า 74-88.

หอมหวล บัวระภา. (2565). ความต้องการของผู้สูงอายุและความพร้อมของสถาบันที่ให้บริการผู้สูงอายุ. วารสารสังคมศาสตร์และมานุษยวิทยาเชิงพุทธ. 7(6), หน้า 83-97.

อานุภาพ รักษ์สุวรรณ และมนตรี พานิชยานุวัฒน์. (2566). แนวทางการยกระดับการดำเนินงานของศูนย์พัฒนาคุณภาพชีวิตและส่งเสริมอาชีพผู้สูงอายุ. วารสารการบริหารท้องถิ่น. 16(4), หน้า 523-542.

Vangan, S. & Huxham, C. (2010). Introducing the theory of collaborative advantage. In Osborne, S. (Ed.). The New Public Governance? (pp. 163-184). Routledge.

World Health Organization. (2014). Active Ageing: A Policy Framework. https://extranet.who.int/agefriendlyworld/active-ageing-a-policy-framework/