ตัวตลก ในละครเสภา เรื่อง ขุนช้างขุนแผน ตอน พลายบัวลักนางแว่นแก้ว

บทคัดย่อ

บทความฉบับนี้เป็นส่วนหนึ่งของวิทยานิพนธ์หลักสูตรศิลปมหาบัณฑิต สาขาวิชานาฏศิลป์ไทย บัณฑิตศึกษา สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ เพื่อวิเคราะห์องค์ประกอบการแสดง และกระบวนท่ารำของ ป่อง-เป๋อ ในละครเสภา เรื่อง ขุนช้างขุนแผน ตอน พลายบัวลักนางแว่นแก้ว ผลการศึกษาพบว่า การแสดงตลกมีมาตั้งแต่สมัยโบราณและได้รับการสืบทอดมาถึงปัจจุบัน โดยปรากฏเด่นชัดอยู่ในการแสดงโขนและในการสวดคฤหัสถ์ ต่อมาได้นำการแสดงทั้งสองประเภทมารวมกัน และเรียกการแสดงนี้ว่า จำอวด ต่อมาคำว่าจำอวดกับการแสดงตลกได้ปะปนกัน อาจจะเรียกการแสดงจำอวด หรือการแสดงตลกก็ได้ ภายหลังการแสดงจำอวดหรือตลกได้สอดแทรกอยู่ในการแสดงละครเพื่อสร้างความขบขันให้กับผู้ชม ตลกที่ปรากฏในการแสดงละครที่เด่นชัดจะอยู่ในละครเสภา เรื่อง ขุนช้างขุนแผน ด้วยเนื้อเรื่องมีความยาวและสามารถตัดตอนเป็นตอนสั้น ๆ ได้ สำหรับละครเสภาที่ปรากฏตัวตลกที่มีเอกลักษณ์เด่นชัดนั้น คือตอน พลายบัวลักนางแว่นแก้ว เนื่องด้วยในการแสดงตลกในตอนนี้จะมีลักษณะที่มีบทร้องและกระบวนท่ารำกำกับเฉพาะเอาไว้ โดยจะไม่เล่นแบบ “ลอยดอก”หมายถึง การด้นสดไม่กำหนดไว้ตายตัว เปลี่ยนไปได้ในการแสดงแต่ละครั้ง จึงทำให้ตัวตลกในละครเสภา เรื่อง ขุนช้างขุนแผน ได้รับความนิยมจนถึงปัจจุบัน