ความขัดแย้งคอกหอย: การศึกษาตามแนววาทกรรมวิเคราะห์เชิงวิพากษ์เพื่อขับเคลื่อนความยุติธรรมทรัพยากรทางทะเลอ่าวบ้านดอน

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบริบทและสภาพปัญหาความขัดแย้งเรื่องนาหอยรอบอ่าวบ้านดอน ศึกษาวาทกรรมวิเคราะห์เชิงวิพากษ์ในข่าวปัญหาความขัดแย้งประเด็นการครอบครองสิทธิ นาหอยในพื้นที่อ่าวบ้านดอนในสื่อสารมวลชน และศึกษาความคิดเห็นของคนในชุมชนรอบอ่าวบ้านดอนที่มีต่อข่าวความขัดแย้งที่สะท้อนผ่านสื่อสารมวลชน วิธีวิจัยใช้แบบผสม โดยเก็บข้อมูลข่าวและสัมภาษณ์กลุ่มตัวอย่าง ผลวิจัยพบว่า อ่าวบ้านดอน จังหวัดสุราษฎร์ธานี ได้รับการส่งเสริมให้เลี้ยงหอยแครง ตั้งแต่ พ.ศ. 2530 เมื่อเกิดโครงการ Sea Food Bank ที่อนุญาตให้นำพื้นที่ทะเลผันเป็นทุนมีการบุกรุกอ่าวบ้านดอนจนเกิดความขัดแย้ง ผลการศึกษาข่าวปัญหาความขัดแย้งการครอบครองสิทธินาหอยในพื้นที่อ่าวบ้านดอนตามแนวทางของแฟร์คลาฟ (1995) พบว่า ตัวบทแสดง 3 ชุดความคิดสำคัญ คือ คอกหอยอ่าวบ้านดอนมีมูลค่าสูง ความขัดแย้งเกิดจากนายทุน กฎหมายคือการแก้ไขความขัดแย้งพบกลวิธีทางภาษา 6 กลวิธี ได้แก่ การใช้คำศัพท์ การใช้คำถามวาทศิลป์ การใช้สำนวน การใช้อุปลักษณ์ การใช้มูลบท และการอ้างถึง ซึ่งสะท้อน 2 อุดมการณ์ คือ อุดมการณ์กฎหมาย และอุดมการณ์ธุรกิจ ผลการศึกษาวิถีปฏิบัติทางวาทกรรมพบว่า ส่งผลกับคนวงกว้างเนื่องจากเผยแพร่ผ่านทางสื่อออนไลน์ ผลการวิเคราะห์วิถีปฏิบัติทางสังคมวัฒนธรรมทำให้เกิดการรับรู้ปัญหาความขัดแย้ง พฤติกรรมต่อกฎหมาย และแนวคิดทุนนิยม ผลการศึกษาความคิดเห็นของคนในชุมชนอ่าวบ้านดอนพบว่า แตกต่าง ชุดความคิดความขัดแย้งเกิดจากนายทุน คือความขัดแย้งไม่ได้เกิดจากนายทุน แต่เกิดจากทั้งนายทุนและประมงพื้นบ้าน และสอดคล้องกับอุดมการณ์กฎหมาย และอุดมการณ์ธุรกิจ