อุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์ “การสวรรคต” ในเพลงถวายความอาลัยแด่การสวรรคต พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาถ้อยคําอุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์ “การสวรรคต” ในบทเพลงถวายความอาลัยแด่พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร โดยเก็บข้อมูลจากสื่อออนไลน์ตั้งแต่วันที่ 13 ตุลาคม พ.ศ. 2559 ซึ่งเป็นวันสวรรคต จนถึงวันที่ 26 ตุลาคม พ.ศ. 2560 ซึ่งเป็นวันถวายพระเพลิงพระบรมศพ จำนวน 125 เพลง การวิจัยครั้งนี้ใช้แนวคิดมโนอุปลักษณ์ 2 แนวคิด ได้แก่ มโนอุปลักษณ์ของเลคอฟและจอห์นสัน และแนวคิดมโนอุปลักษณ์ของกิบส์ และโคเวคเซส ผลการศึกษาพบถ้อยคำอุปลักษณ์คำว่า “สวรรคต” จำนวน 353 ถ้อยคำอุปลักษณ์ ถ้อยคำอุปลักษณ์ดังกล่าวสะท้อนมโนทัศน์เกี่ยวกับการสวรรคต 5 มโนอุปลักษณ์ เรียงลำดับจากมากที่สุดไปน้อยที่สุดได้ดังนี้ [การสวรรคต คือ การเดินทาง], [การสวรรคต คือ การพักผ่อน], [การสวรรคต คือ การหายไป], [การสวรรคต คือ การดับของแสง], และ [การสวรรคต คือ การสิ้นสุดของการกระทำ] อุปลักษณ์นี้สะท้อนมุมมองของผู้ใช้ภาษาไทยต่อการสวรรคตพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราชบรมนาถบพิตร 2 ประการ คือ คนไทย มีมุมมองเกี่ยวกับความตายในแง่บวกซึ่งสะท้อนให้เห็นจากอุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์การสวรรคต คือ การพักผ่อน ส่วนมุมมองเกี่ยวกับความตายในแง่ลบ สะท้อนให้เห็นจากอุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์ การสวรรคต คือ การเดินทาง การสวรรคต คือ การหายไป การสวรรคต คือ การดับของแสง และการสวรรคต คือ การสิ้นสุดของการกระทำ