ตระนิมิต: การเปรียบเทียบกระบวนท่ารำในนาฏศิลป์ไทย

บทคัดย่อ

บทความนี้ผู้เขียนมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนท่ารำเพลงหน้าพาทย์ตระนิมิตของตัวพระ โดย 1) ศึกษาข้อมูลเชิงเอกสาร 2) การสัมภาษณ์ และ 3) การถ่ายทอดกระบวนท่ารำ ทั้งนี้ได้มุ่งเน้นการเปรียบเทียบท่ารำของเพลงหน้าพาทย์ตระนิมิตในรูปแบบทางโขนและรูปแบบทางละครทางด้านนาฏศิลป์ไทย (ตัวพระ) เพื่อสังเคราะห์ข้อมูลเป็นองค์ความรู้ด้านเพลงหน้าพาทย์ทางนาฏศิลป์ไทย ซึ่งพบว่าเพลงหน้าพาทย์ตระนิมิตทั้งสองรูปแบบนี้มีความแตกต่างในเรื่องของกระบวนท่ารำ คือท่ารำของเพลงหน้าพาทย์ตระนิมิตจะเริ่มต้นท่าด้วยท่ายืนก่อน เพื่อเป็นการเตรียมตัวในการรำเพลงหน้าพาทย์ตระนิมิต ซึ่งทางโขน มีจำนวนท่ารำ 5 ท่า ได้แก่ ท่าเทพพนม ท่าสอดสร้อยมาลา ท่านภาพร ท่าผาลาเพียงไหล่ และท่าแปลงกาย ส่วนของทางละครมี 7 ท่า ได้แก่ ท่าเทพพนม ท่าสอดสร้อยมาลา ท่านภาพร ท่าผาลาเพียงไหล่ ท่ากินนรรำ ท่ารำร่ายและท่าโบก ท่าป้องหน้าและท่ายืน ความแตกต่างของการรำเพลงหน้าพาทย์ตระนิมิตของทางโขนและทางละครที่ชัดเจนคือ 1) การเรียงท่ารำ 2) การนับจังหวะของท่ารำ 3) ทิศในการรำ และ 4) ท่าจบของกระบวนท่ารำ