ดนตรีชาติพันธุ์: การอนุรักษ์และสืบทอดเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวจังหวัดสกลนคร

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ (Quantitative Research ) มีความมุ่งหมายเพื่อ 1. เพื่อจัดทำฐานข้อมูลของกลุ่มชาติพันธุ์เชิงท่องเที่ยวในจังหวัดสกลนคร,  2) เพื่อถ่ายทอดผลการเรียนรู้สู่นักศึกษา โรงเรียนในเครือข่ายและประชาชนทั่วไปในจังหวัดสกลนคร และ 3) เพื่ออนุรักษ์และสืบทอดดนตรี ญ้อ ผู้ไท โย้ย โส้ กะเลิง ไทลาว ในจังหวัดสกลนคร กลุ่มประชากรที่ใช้ในการศึกษา มีจำนวน 357 คน แบ่งเป็น 3 กลุ่ม ได้แก่ 1) กลุ่มผู้รู้ (Key Informants) ประกอบด้วยนักวิชาการด้านดนตรี นักวิชาการทางด้านวัฒนธรรมและการท่องเที่ยว ปราชญ์ชาวบ้าน 2) กลุ่มผู้ปฏิบัติ (Casual Informants) ประกอบด้วย ช่างทำเครื่องดนตรี หมอแคน หมอลำ ศิลปิน เจ้าหน้าที่ด้านวัฒนธรรมและการท่องเที่ยว และ 3) กลุ่มผู้ให้ข้อมูลทั่วไป (General Informants) ประกอบด้วย ผู้จ้าง ผู้ฟัง นักท่องเที่ยว ผลการวิจัยพบว่า

         การจัดทำฐานข้อมูลของกลุ่มชาติพันธุ์เชิงท่องเที่ยว ปัจจุบันมีการส่งเสริมการท่องเที่ยวจากภาครัฐเข้าไปสนับสนุน เช่น โครงการนวัตวิถี โครงการศาสตร์พระราชาผ่านหน่วยงานภาคีเครือข่าย ทำให้ชุมชนมีความเข้มแข็งด้านเศรษฐกิจและมีการยกระดับทางวัฒนธรรมดีขึ้น ชุมชนตื่นตัวเพื่อพัฒนาเว็บไซค์ ใช้คิวอาร์โค้ดสื่อสารด้วยโซเชียลเฟสบุ้ค และไลน์ เพื่อให้เกิดการเข้าถึงชุมชนง่ายขึ้น และเผยแพร่ผลงานดนตรีการแสดงที่โดดเด่น การถ่ายทอดผลการเรียนรู้สู่นักเรียน นักศึกษา โรงเรียนในเครือข่ายและประชาชนทั่วไปในจังหวัดสกลนคร มีการประสานงานจากหน่วยงานในท้องถิ่น โดยเชิญครู ปราชญ์ชาวบ้านและอาจารย์จากสถาบันการศึกษามาทำงานร่วมกัน ช่วยกันทำหลักสูตรดนตรีระยะสั้น มีการถ่ายทอดด้วยวิธีการมุขปาฐะ และใช้โน้ตไทยสอนในโรงเรียน รูปแบบดนตรีบรรเลงเพื่อความบันเทิง มีเครื่องดนตรีพิณ แคน โปงลาง กลองหาง กลองเส็ง ฉาบเล็ก ฉาบใหญ่ พังฮาด ใช้ลายบรรเลงหลัก คือ ลายเต้ย ลายลำเพลิน ลายเซิ้ง ลายเลาะตูบ และลายผู้ไท ดนตรีประกอบพิธีกรรม มี“แคน” เป็นเครื่องดนตรีหลัก บรรเลงลายผู้ไทน้อย ซึ่งตรงกับระดับเสียงของผู้หญิง ซึ่งเป็นผู้ประกอบพิธีกรรม การอนุรักษ์และสืบทอด มีศูนย์การเรียนรู้ในชุมชนโดยหน่วยงานของรัฐ เช่น องค์การบริหารส่วนตำบล และโรงเรียนระดับอำเภอซึ่งมีครู และปราชญ์ชุมชนเป็นผู้ถ่ายทอด