การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมเพื่อส่งเสริมการใช้แหล่งเรียนรู้ในโรงเรียนบ้านคำแหว สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสกลนคร เขต 2

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีความมุ่งหมายเพื่อ  1) ศึกษาสภาพและปัญหาการเกี่ยวกับการใช้แหล่งเรียนรู้  2) หาแนวทางการส่งเสริมการใช้แหล่งเรียนรู้  3) ติดตามและประเมินผลการส่งเสริมการใช้แหล่งเรียนรู้  ในโรงเรียนบ้านคำแหว  สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสกลนคร เขต 2  กลุ่มเป้าหมายประกอบด้วย  ผู้วิจัยและกลุ่มผู้ร่วมวิจัย  จำนวน  11  คน ประกอบด้วย  ผู้วิจัย  ครูผู้รับผิดชอบแหล่งเรียนรู้  กลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญ  จำนวน  54  คน  กลุ่มเป้าหมายการพัฒนา  คณะครูโรงเรียนบ้านคำแหว ปีการศึกษา 2554  ที่เข้าร่วมวิจัย โดยใช้กระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม  ดำเนินการ  2  วงรอบแต่ละวงรอบประกอบด้วย  4  ขั้นตอน  ได้แก่ขั้นการวางแผน (Planning)  ขั้นการปฏิบัติการ (Action)  ขั้นการสังเกตการณ์ (Observation)  ขั้นการสะท้อนกลับ (Reflection)  เครื่องมือที่ใช้  แบบสัมภาษณ์  แบบสอบถาม  แบบประเมินความพึงพอใจ  แบบบันทึกการประชุม  แบบสังเกต  การวิเคราะห์ข้อมูลโดยการหา  ค่าเฉลี่ย  ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน ร้อยละความก้าวหน้า  และการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา

ผลการวิจัย  พบว่า

1.  ผลการศึกษาสภาพและปัญหาการเกี่ยวกับการใช้แหล่งเรียนรู้ในโรงเรียนบ้าน คำแหว  สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสกลนคร เขต 2  โดยใช้วิธีการสัมภาษณ์ผู้ที่เกี่ยวข้องประกอบด้วย  ผู้อำนวยการโรงเรียน  ครูที่ปรึกษา  ผู้ปกครอง  คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐานและนักเรียน ผลจากการสัมภาษณ์  ซึ่งนำเสนอเป็น 2 ประเด็นคือ 1) สภาพของการการใช้แหล่งเรียนรู้  โรงเรียนจัดบรรยากาศส่งเสริมการใช้แหล่งเรียนรู้ที่ไม่เอื้อต่อการเข้าบริการ  มีคอมพิวเตอร์สำหรับสืบค้นหาความรู้ จากอินเทอร์เน็ต  ไม่เพียงพอกับจำนวนนักเรียน  ครูผู้รับผิดชอบ  กำหนดตารางส่งเสริมการใช้แหล่งเรียนรู้ในโรงเรียนค่อนข้างน้อย  ครูผู้รับผิดชอบบางห้องให้บริการไม่ค่อยประทับใจผู้เข้าใช้บริการ  และขาดการประชาสัมพันธ์เชิญชวนส่งเสริมการเข้าใช้แหล่งเรียนรู้  2) ปัญหาครูผู้รับผิดชอบไม่มีความรู้และทักษะนำมาส่งเสริมการใช้แหล่งเรียนรู้ในโรงเรียน ครูผู้รับผิดชอบไม่ค่อยได้รับการอบรมให้มีความรู้ และทักษะนำมาส่งเสริมการใช้แหล่งเรียนรู้ในโรงเรียน ครูผู้รับผิดชอบส่งเสริมการใช้แหล่งเรียนรู้โรงเรียนไม่สม่ำเสมอ โรงเรียนส่งเสริมการใช้แหล่งเรียนรู้ในโรงเรียนไม่สม่ำเสมอ โรงเรียนไม่มีการนิเทศภายในนำมาปรับปรุงส่งเสริมการใช้แหล่งเรียนรู้ในโรงเรียน

2.  แนวทางการส่งเสริมการใช้แหล่งเรียนรู้ในโรงเรียนบ้านคำแหว  สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสกลนคร  เขต 2  จากการประชุมวางแผนของผู้วิจัยและผู้ร่วมวิจัย  ที่ประชุมมีมติให้กำหนดแนวในการส่งเสริมการใช้แหล่งเรียนรู้ในโรงเรียนบ้านคำแหว สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาสกลนคร  เขต 2  ด้วยแนวทางต่างๆ ดังนี้ 1)  การศึกษาดูงานนอกสถานที่จากโรงเรียนตัวอย่าง  2)  การประชุมเชิงปฏิบัติการเพื่อส่งเสริมการใช้แหล่งเรียนรู้  3)  การพัฒนาแหล่งเรียนรู้ในโรงเรียน  4)  การนิเทศภายใน

3.  ผลการติดตามและประเมินผลการส่งเสริมการใช้แหล่งการเรียนรู้ในโรงเรียนบ้านคำแหว สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสกลนคร  เขต 2  จากการดำเนินกิจกรรมต่างๆ  ตามโครงการส่งเสริมการใช้แหล่งเรียนรู้บ้านคำแหว  ปรากฏดังนี้

3.1  ความรู้ความเข้าใจในการจัดแหล่งเรียนรู้  จากการประชุมเชิงปฏิบัติการ พบว่า  ผู้ร่วมวิจัยมีการให้ความร่วมมือ  มีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้เข้าใจเนื้อหาในการประชุมตระเห็นความสำคัญของการส่งเสริมการใช้แหล่งเรียนรู้ในโรงเรียน  มีความกระตือรือร้นในการพัฒนาแหล่งเรียนรู้ที่ตนเองรับผิดชอบให้เอื้อต่อการให้บริการ

3.2 การให้บริการแหล่งเรียนรู้  8  แหล่งเรียนรู้  จากการสอบถามความคิดเห็นต่อการให้บริการจากแหล่งเรียนรู้โรงเรียนบ้านคำแหว  สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสกลนคร  เขต 2  ก่อนการส่งเสริมพบว่าค่าเฉลี่ยโดยรวมอยู่ในระดับน้อย  หลังการส่งเสริมการใช้แหล่งเรียนรู้พบว่าค่าเฉลี่ยโดยรวมอยู่ในระดับมาก  และมีความคิดเห็นอยู่ในระดับปานกลาง 3 แหล่งเรียนรู้คือ สวนสมุนไพร แปลงสาธิตการเกษตร  และเรือนเพาะชำ  ผู้วิจัยและผู้ร่วมวิจัยจึงมีมติให้ดำเนินการส่งเสริมการใช้แหล่งเรียนรู้ในวงรอบที่  2  โดยใช้แนวทางในการพัฒนาคือ  การมอบหมายให้นักเรียนมีส่วนร่วมในการพัฒนาแหล่งเรียนรู้  พบว่านักเรียนได้มีส่วนร่วมและเห็นความสำคัญของแหล่งเรียนรู้นั้นๆ ทำให้มีความคิดเห็นการให้บริการจากแหล่งเรียนรู้เพิ่มมากขึ้นจากวงรอบที่ 1