รูปแบบการจัดการงานศพที่ปรากฏในพระไตรปิฎก

บทคัดย่อ

        บทความวิจัยนี้มุ่งนำเสนอรูปแบบการจัดการงานศพที่ปรากฏในพระไตรปิฎก จากข้อมูลเชิงคุณภาพที่ได้มาจากการเก็บข้อมูลเชิงเอกสารจากพระไตรปิฎก เอกสารวิชาการ และการสัมภาษณ์พระสงฆ์ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ 4 รูป วิเคราะห์และสรุปผลด้วยวิธีพรรณนาวิเคราะห์ ผลการวิจัยพบว่า รูปแบบการจัดการงานศพที่ปรากฏในพระไตรปิฎก 4 ประการ คือ 1) การจัดงานพระบรมศพของพระพุทธเจ้า ประกอบด้วย การตกแต่งพระบรมศพและการก่อสร้างจิตกาธาน การอัญเชิญพระบรมศพ โดยใช้เส้นทางด้านทิศเหนือของเมืองผ่านกลางเมืองแล้วออกสู่ประตูทิศตะวันออก การถวายน้ำสรงพระบรมศพและเปลี่ยนพระภูษาใหม่ พระสงฆ์สาวกกระทำประทักษิณจิตกาธาน และอภิวาทพระบาท และพระเพลิงได้ลุกไหม้พระบรมศพโดยไม่มีใครจุด 2) การจัดงานพระบรมศพของพระมหากษัตริย์ กรณีพระเจ้าสุทโธทนะ ประกอบด้วย การสดับธรรมเทศนาก่อนสวรรคต การใช้พื้นที่ความตายสอนธรรมะโดยพระพุทธเจ้าแสดงธรรมแก่พระญาติ การถวายน้ำสรงพระบรมศพด้วยน้ำหอม การบรรจุพระบรมศพในโลงแก้ว และ มีการบำเพ็ญกุศลอุทิศถวาย 3) รูปแบบการจัดงานศพของอริยบุคคล ประกอบด้วย การทำความดีก่อนตาย, การเตรียมสถานที่รับรองแขกที่มาร่วมงาน การสักการะศพด้วยดอกไม้และการฟ้อนรำของเทวดา การละเล่นที่เรียกว่าสาธุกีฬา การทำเชิงตะกอนด้วยของหอม การเผาศพด้วยหญ้าแฝก และก่อสถูปเจดีย์บรรจุกระดูก 4) รูปแบบการจัดงานศพของสามัญชน พบการใช้ศพเป็นสื่อธรรมะ ทดสอบจิตใจและความก้าวหน้าในการปฏิบัติธรรม ส่วนการจัดการกับศพใช้วิธีการเผา