การปรับตัวภายใต้ความเสี่ยงและความเปราะบางของชาวนา ต.ท่าม่วง อ.เสลภูมิ จ.ร้อยเอ็ด ในบริบทของประชาคมอาเซียน

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการปรับตัวภายใต้ความเสี่ยงและความเปราะบางของชาวนา ต.ท่าม่วง อ.เสลภูมิ จ.ร้อยเอ็ด ในบริบทของประชาคมอาเซียน เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บข้อมูลโดยใช้การสัมภาษณ์เชิงลึกระหว่างเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2560-กรกฎาคม พ.ศ. 2561

ผลการวิจัย พบว่า ปัญหาและการปรับตัวด้านการผลิต ด้านการตลาด ด้านการจัดการ และด้านหนี้สิน โดยมีรายละเอียด ดังนี้ ปัญหาด้านการผลิต แบ่งเป็น 1) ด้านปัญหาปุ๋ยเคมี พบว่า ชาวนาบางกลุ่มพยายามลดการใช้ปุ๋ยเคมีแต่เป็นไปได้ยากเพราะทุกครัวเรือนต้องการได้ผลผลิตตามเป้าหมาย 2) ด้านแรงงาน พบว่า เลือกใช้วิธีการทำนาที่ใช้แรงงานน้อย และเป็นแรงงานที่สามารถต่อรองราคาได้ หรืออาจใช้การจ้างญาติพี่น้องของตน 3) น้ำท่วม มีการปรับตัวโดยการติดตามข้อมูลการพยากรณ์อากาศ และปริมาณน้ำฝนในแต่ละครั้ง เพื่อวางแผนการทำนาให้ได้ตามเป้าหมาย ปัญหาด้านการตลาด ได้แก่ การกดราคา และราคาข้าวตกต่า ชาวนาให้ความสำคัญกับการรวมกลุ่มเป็นเครือข่ายในหมู่บ้านเพื่อนำข้าวไปขายต่างพื้นที่ และมีแนวคิดที่อยากจะเรียกร้องและต่อรองกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ปัญหาด้านการจัดการ พบว่า การเช่าที่นาของชาวนาในชุมชนอาศัยการเจรจาต่อรองเพื่อขอลดราคาเช่าที่ดินทำนา กับเจ้าของที่ ซึ่งเป็นคนในชุมชน ปัญหาหนี้สิน พบว่า ชาวนาในชุมชนชาวนาพยายามที่จะไม่ก่อหนี้เพิ่ม หรือหากจำเป็นต้องกู้เงินก็จะใช้การกู้เงินในระบบ มีการวางแผนค่าใช้จ่ายในครัวเรือน โดยส่งเสริมให้สมาชิกในครัวเรือนหารายได้เสริมและลดค่าใช้จ่ายในครัวเรือน