บวชป่า สืบชะตาแม่น้ำ: การจัดการป่าและน้ำเชิงวัฒนธรรม

บทคัดย่อ

ทรัพยากรธรรมชาติเป็นต้นทุนของทุกสิ่งทุกอย่างของมนุษย์ทั้งในด้านการดำรงชีวิต รวมถึงการเป็นบ่อเกิดของวัฒนธรรมในรูปแบบต่างๆ มนุษย์คือปัจจัยสำคัญที่มีอิทธิพลต่อการดำรงคงอยู่ของทรัพยากรธรรมชาติ ความเสื่อมโทรมที่เกิดขึ้นในปัจจุบันจึงต้องได้รับการแก้ไขโดยเร่งด่วน บทความนี้นำเสนอการวิเคราะห์ลักษณะการจัดการป่าและน้ำ ในรูปแบบของ “การบวชป่า” และ “สืบชะตาแม่น้ำ” ซึ่งประชากรในท้องถิ่นจังหวัดน่านได้ดำเนินการมาอย่างต่อเนื่องจากอดีตจนถึงปัจจุบัน เป็นพิธีกรรมที่ริเริ่มขึ้นมาใหม่ โดยการผสมผสานมิติทางสังคมวัฒนธรรมเข้ากับมิติทางระบบนิเวศ โดยอาศัยการมีส่วนร่วมของประชาชนในทุกภาคส่วนเป็นกลไกสำคัญในการขับเคลื่อน ผลจากการดำเนินงาน ทำให้ชาวบ้านเกิดความตื่นตัวในการสร้างความยั่งยืนให้แก่ชีวิต พร้อมทั้งเกิดการพัฒนาจิตวิญญาณให้ยกระดับสูงขึ้น ได้อยู่อย่างมีเกียรติ มีศักดิ์ศรี และมีความระลึกถึงคุณของแผ่นดินอยู่เสมอ นอกจากนี้ ยังทำให้ทรัพยากร ธรรมชาติ สิ่งแวดล้อมและระบบนิเวศ มีความสมดุลและประสานสอดคล้องได้อย่างลงตัวกับการดำเนินชีวิตของชาวบ้าน ทรัพยากรป่าไม้ได้รับการดูแลปกป้อง จึงมีความอุดมสมบูรณ์ แม่น้ำมีความใสสะอาด เหมาะสมต่อการอุปโภคบริโภค ความสำเร็จที่เกิดขึ้น ได้เป็นตัวอย่างให้ชุมชนทั้งใกล้และไกลได้ศึกษาเรียนรู้เพื่อนำไปปฏิบัติในท้องถิ่นของตน ก่อให้เกิดเครือข่ายการจัดการป่าไม้และแม่น้ำครอบคลุมทั้งจังหวัดน่าน จึงทำให้การจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมประสบผลสำเร็จอย่างเป็นรูปธรรม อันส่งผลดีต่อสังคมโดยรวม