แนวทางการออกแบบระบบผลิตภัณฑ์และบริการเพื่อจัดการปัญหาขยะฟิล์มพลาสติกอย่างยั่งยืนด้วยวิธีการสนทนากลุ่มและการร่วมคิดร่วมสร้าง
DOI:
https://doi.org/10.14456/jesm.2025.5คำสำคัญ:
ฟิล์มพลาสติก, ระบบผลิตภัณฑ์และบริการอย่างยั่งยืน, เศรษฐกิจหมุนเวียน, การรีไซเคิลขั้นทุติยภูมิบทคัดย่อ
การจัดการขยะพลาสติกในประเทศไทย โดยเฉพาะขยะฟิล์มพลาสติก เช่น ถุงและบรรจุภัณฑ์อาหาร ยังคงเป็นปัญหาสำคัญ เนื่องจากมีการใช้งานสูงแต่ขาดระบบคัดแยกที่เหมาะสม ทำให้รีไซเคิลได้ยาก ปัญหานี้ส่งผลต่อความยั่งยืนด้านสิ่งแวดล้อม โดยเฉพาะในกรุงเทพฯ ที่มีปริมาณขยะสูงและระบบจัดการยังไม่เพียงพอ
การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์สถานการณ์ขยะฟิล์มพลาสติกในกรุงเทพฯ ผ่านการสนทนากลุ่ม (Focus group) และการร่วมคิดร่วมสร้าง (Co-creation) กับกลุ่มตัวอย่างที่เกี่ยวข้องในระบบจัดการขยะ เพื่อให้ได้ข้อมูลเชิงลึกเกี่ยวกับอุปสรรคและโอกาสในการจัดการขยะประเภทนี้
ผลการศึกษาพบว่า ขยะฟิล์มมีมูลค่าต่ำและจัดการยาก เนื่องจากลักษณะเบา ฟู และสกปรก ส่งผลให้ธุรกิจรีไซเคิลไม่คุ้มทุน ขณะเดียวกัน ผู้บริโภคยังขาดความรู้เรื่องการแยกขยะอย่างถูกต้อง ส่วนผู้ผลิตยังให้ความสำคัญด้านการตลาดมากกว่าด้านสิ่งแวดล้อม
การศึกษานี้เสนอแนวทางพัฒนาระบบจัดการ เช่น คู่มือแยกขยะออนไลน์พร้อม AI ระบุวัสดุ ฐานข้อมูลจุดรับขยะ ระบบถุงขยะแยกประเภท และเครื่องล้างขยะขนาดเล็ก ส่งเสริมการใช้วัสดุเดียวและการติดฉลากรีไซเคิลชัดเจน พร้อมระบบจูงใจ เช่น การให้รางวัลและบริการรับขยะถึงบ้าน เพื่อสร้างระบบจัดการขยะที่ยั่งยืนและสนับสนุนเศรษฐกิจหมุนเวียนในระยะยาว
เอกสารอ้างอิง
Accomplish. (2018). Guide to co-creation. European Union Horizon 2020 Research and Innovation Programme. https://cordis.europa.eu/project/id/693477
Arkamanon , J., & Srising, P. (2021). Knowledge and perception affecting behavior of plastic waste management of people in Bangkok. Journal of the Association of Researchers, 26(2), 45-60. https://so04.tci-thaijo.org/index.php/jar/article/view/247604/168133
Bangkok Metropolitan Administration. (n.d.). Waste recycling in Bangkok. https://greener.bangkok.go.th/waste-recycle
Ellen MacArthur Foundation. (2023). Towards the circular economy: Economic and business rationale for an accelerated transition. https://ellenmacarthurfoundation.org
European Parliament and Council. (1994). Directive 94/62/EC of 20 December 1994 on packaging and packaging waste. Official Journal of the European Communities, L 365, 10–23. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A31994L0062
Green2Get. (n.d.). Green2Get. https://green2get.com
Interaction Design Foundation. (2016). Brainstorming. https://www.interaction-design.org
Johnson, B., & Christensen, L. (2004). Educational research: Quantitative, qualitative, and mixed approaches. Allyn & Bacon.
Kong Green Green. (n.d.). Kong Green Green [Facebook page]. Facebook. Retrieved February 19, 2025, from https://www.facebook.com/KongGreenGreen
LungSaleng (n.d.). LungSaleng [Facebook page]. Facebook. Retrieved February 19, 2025, from https://www.facebook.com/3WheelsUncle/
Matoha Instrumentation. (n.d.). Plastics identification. https://matoha.com/plastics-identification
Office of Natural Resources and Environmental Policy and Planning (ONEP). (2021). Thailand waste management strategy 2021–2026. Ministry of Natural Resources and Environment.
Plastics Engineering. (2024, March). Sheets vs. film: Key distinctions. https://www.plasticsengineering.org/2024/03/sheets-vs-film-key-distinctions-003909/#!
Product Opportunity Mapping. (n.d.). Product mapping framework. https://www.product-mapping.com
Recycle Day Thailand. (n.d.). Recycle Day Thailand. https://recycledaythailand.com
SM Media Packaging. (n.d.). Laminated Films. https://www.smmediapackaging.com
Swartling, Å. G. (2007). Focus groups. In A. H. Eliasson & M. Johansson (Eds.), Research methods in social sciences. (pp. 89-102). Stockholm University Press.
Tasaki, T., & Matsumoto, S. (2023). Developing effective and efficient EPR schemes in keeping with global trends. Journal of Material Cycles and Waste Management, 25(3), 345-358. https://www-cycle.nies.go.jp/eng/report/pdf/NIES-CMW_policy_brief_5_ENG.pdf
United Nations. (2015). Transforming our world: The 2030 agenda for sustainable development. Department of Economic and Social Affairs. https://sdgs.un.org/2030agenda
Urban Creature. (2024). ‘reBAG’ Project from Thai Post Office. https://urbancreature.co/rebag-thai-post
Vassanadumrongdee S. (2020). Extended Producer Responsibility. Thai Environment, 24(2).
Thailand Environment Institute. (2023). 5 June-World Environment Day. https://www.tei.or.th/en/infographic_detail.php?eid=2245
