“ผี–พราหมณ์–พุทธ” สักขีพยานการแช่งชักในสมัยสุโขทัย: กรณีศึกษาจารึกปู่ขุนจิดขุนจอด

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความเชื่อเรื่อง ศาสนาผี ศาสนาพราหมณ์ และศาสนาพุทธในสมัยสุโขทัย โดยศึกษาจากจารึกปู่ขุนจิดขุนจอด ผลการศึกษาพบว่า สมัยสุโขทัยมีการนับถือศาสนาผี โดยแบ่งเป็นผีบรรพบุรุษ และผีภูมิสถาน การนับถือศาสนาพราหมณ์ แบ่งเป็นกลุ่มเทพเจ้า เทพเจ้าชั้นรอง สัตว์เทพหรืออมนุษย์ อวตารแห่งเทพเจ้า ตัวละครเชื้อสายเทพในวรรณคดีสันสกฤต และการพบธรรมขั้นสูงสุด และการนับถือศาสนาพุทธ ได้แก่ การตกนรก ภูมิสถานในพุทธศาสนา สวรรค์ในพระพุทธศาสนา พระรัตนตรัย และการพบธรรมขั้นสูงสุด ซึ่งเป็นลักษณะที่แสดงให้เห็นถึง การยึดโยงซึ่งกันและกันของทั้ง 3 ศาสนา ที่มีอิทธิพลต่อคนในสังคมสุโขทัย ทั้งยังแสดงให้เห็นถึงความยืดหยุ่นและการเป็นสังคมพหุวัฒนธรรมของรัฐสุโขทัย ซึ่งลักษณะดังกล่าวยังคงดำรงอยู่ในสังคมไทยจนถึงปัจจุบัน