อุปลักษณ์มโนทัศน์ “เวลา” ในนวนิยายเรื่อง “เจ้าจันท์ผมหอม นิราศพระธาตุอินทร์แขวน” ของมาลา คำจันทร์

บทคัดย่อ

อุปลักษณ์มโนทัศน์ “เวลา” ในนวนิยายเรื่อง “เจ้าจันท์ผมหอม นิราศพระธาตุอินทร์แขวน” ของมาลา คำจันทร์ ปรากฏลักษณะรูปภาษาแสดงอุปลักษณ์เวลา ได้แก่ 1) “เวลา” ปรากฏร่วมกับคำศัพท์เกี่ยวกับอวัยวะร่างกาย คำว่า “หัว” เช่น หัวรุ่ง หัวเช้า หัวดึก ซึ่งปรากฏร่วมกับคำกริยาแสดงการเคลื่อนที่ ได้แก่ “ขึ้น” “ลง” “ตก” “ย่าง” “อ้อม” “แทง” 2)“เวลา” แสดง “อายุ” ปรากฏร่วมกับ คำว่า “ขึ้น” และ “ย่าง” 3) คำว่า “เวลา” ปรากฏร่วมกับคำแสดงการเคลื่อนที่ ได้แก่ “ลง” “ตก” “กลาง” และ 4) คำว่า “เวลา” ปรากฏร่วมกับคำแสดงเวลาที่เกี่ยวข้องกับธรรมชาติ ได้แก่ “อ้อม” และ “แทง” ส่วนด้านมโนทัศน์เวลาที่ปรากฏ ได้แก่ 1) “เวลา” เป็นร่างกาย 2) “เวลา” เป็นมนุษย์ และ 3) “เวลา” เป็นอาวุธ เป็นมโนทัศน์ที่สะท้อนให้เห็นความหมายเปรียบที่ขยายวงความหมายออกไปจากเดิม ทำให้ “เวลา” ซึ่งเป็นนามธรรม กลายเป็นรูปธรรม อย่างไรก็ตามแสดงให้เห็นว่ามโนทัศน์เกี่ยวกับเวลาที่ขึ้นอยู่กับบริบทและเนื้อหาของข้อมูลแสดงให้เห็นมุมมอง และระบบคิดของผู้ใช้ภาษาไทยถิ่นเหนือที่มีต่อเวลาอีกด้วย