รูปแบบจังหวะกลองโกร๊ก “เพลงไม้สี่” วงมังคละบ้านกองโค ตำบลกองโค อำเภอพิชัย จังหวัดอุตรดิตถ์

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์คือ เพื่อศึกษารูปแบบจังหวะกลองโกร๊ก “เพลงไม้สี่” วงมังคละ บ้านกองโค ตำบลกองโค อำเภอพิชัย จังหวัดอุตรดิตถ์ โดยระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ   มีวิธีการดำเนินการวิจัย คือ การวางแผนงาน การเก็บรวบรวมข้อมูลทั้งเอกสารและข้อมูลภาคสนามเพื่อวิเคราะห์รูปแบบจังหวะกลองโกร๊ก วิเคราะห์บทบาทหน้าที่ของวงดนตรีมังคละต่อพื้นที่ชุมชน ผลการวิจัยพบว่า เพลงไม้สี่ แบ่งออกเป็น 4 ส่วน คือ 1) ส่วนเกริ่นเพลง 2) ส่วนเริ่มเพลง 3) ส่วนตัวเพลง และ 4) ส่วนท้ายเพลง ซึ่งรูปแบบจังหวะกลองโกร๊ก มี 3 รูปแบบ ได้แก่ รูปแบบที่ 1 การตีจังหวะยก แล้วต่อด้วยการตีสลับมือ 3 ครั้ง ในสัดส่วนโน้ตเขบ็ต 2 ชั้นในส่วนท้าย รูปแบบที่ 2 การตีไม้สลับกัน 3 ครั้งแต่จบที่จังหวะยกในกลุ่มโน้ตนั้น รูปแบบที่ 3 การตีเป็นจังหวะยก แล้วสลับไปตีเป็นกลุ่มโน้ตด้วยสัดส่วนความถี่ของโน้ตให้ได้ 4 ครั้งให้จบในจังหวะยก ซึ่งทั้ง 3 รูปแบบเน้นจังหวะยกเป็นหลัก พัฒนาลักษณะจังหวะโดยเพิ่มโน้ต จาก 1 เป็น 3 และ 4 รูปแบบจังหวะกลองโกร๊กใช้ทั้ง 3 รูปแบบจังหวะมาบรรเลงซ้ำไปซ้ำมา ใช้ลูกเล่นซ้ำ ๆ ปรับส่วนของจังหวะเล็กน้อย แต่ไม่ซับซ้อนจนเกินไป เพื่อใช้บรรเลงในพิธีกรรมที่มีเวลานาน ซึ่งจะส่งผลให้นักดนตรีสามารถบรรเลงได้โดยไม่เหนื่อยและเมื่อยระหว่างการบรรเลงดนตรีมังคละ และจังหวะยกที่ไม่ซับซ้อนทำให้เห็นเอกลักษณ์ของรูปแบบกลองโกร๊ก วงมังคละ บ้านกองโค ว่ามี ความเรียบง่าย สนุกสนาน ไม่ยาก แม้ยุคสมัยจะเปลี่ยนไป แต่วงมังคละบ้านกองโคยังคงยึดถือความเรียบง่ายให้เอกลักษณ์ที่คงไว้สืบไป