เพศภาวะของชุมชนโคกพนมดี: การตีความจากมุมมองโลกที่สาม

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างภาพอดีตในสมัยก่อนประวัติศาสตร์ของชุมชนโคกพนมดีขึ้นใหม่ โดยใช้แนวคิด “โบราณคดีเพศภาวะ” มาใช้ในการตีความหลักฐานทางโบราณคดีชุดเดียวกับชาร์ลส ไฮแอม และรัชนี ทศรัตน์ นักโบราณคดีคนสำคัญที่ทำการศึกษาและสร้างภาพอดีตของชุมชนโคกพนมดีในสมัยก่อนประวัติศาสตร์มาแล้ว โดยมีสมมติฐานเบื้องต้นว่า หากใช้แนวคิดในการศึกษาตีความที่แตกต่างกันกับการศึกษาที่ผ่านมา จะสามารถตีความและสร้างภาพอดีตในสมัยก่อนประวัติศาสตร์ในแง่มุมที่แตกต่างกันออกไปได้ โดยเฉพาะการสร้างภาพตัวแทนของเพศหญิง “เจ้าแม่แห่งโคกพนมดี” ที่มีสถานะทางสังคมสูงกว่าเพศชาย โดยชาร์ลส ไฮแอมให้เหตุผลว่าสาเหตุสำคัญที่ทำให้ผู้หญิงในสมัยก่อนประวัติศาสตร์มีสถานภาพทางสังคมสูงกว่าเพศชายเนื่องมาจากเพศหญิงเป็น “ช่างปั้น” มีบทบาทสำคัญในการผลิตเครื่องปั้นดินเผา และการแลกเปลี่ยนสินค้ากับชุมชนภายนอก ดังนั้นเพศหญิงจึงมีของทรัพย์สินมากกว่าเพศชาย และเมื่อตายทรัพย์สินเหล่านั้นก็จะถูกฝังร่วมกับเจ้าของ

            นอกจากนี้ยังเป็นการศึกษาทางโบราณคดีที่ใช้การ “อธิบาย” และ “ตีความ” ข้อมูลทางโบราณคดีผ่านชุดประสบการณ์ของ “ฉัน” ซึ่งเป็นการตีความบนฐานของจุดยืนของตัวเอง หรือที่เรียกว่า “auto/ethnography” หรือ“ชาติพันธ์วรรณาตนเอง” ดังนั้นการศึกษาครั้งนี้จึงมีความเป็น “ฉัน” มีอัตวิสัย (subjectivity) และการตัดสินคุณค่าในกระบวนการศึกษาวิจัยของฉันอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ด้วยชุดประสบการณ์ บริบทเฉพาะติดตัว และตำแหน่งแห่งที่ของฉันที่แตกต่างจากคนอื่นๆ ทั้งความคิด ความเชื่อ ทัศนคติ เพศภาวะ เพศวิถี เป็นต้น