ย้อนรอยทิศทางภาษาอังกฤษโลก:

การใช้ทฤษฎีเทคโนโลยีพัฒนาความตระหนักรู้ ทางพหุภาษาอย่างมีวิจารณญาณ

บทคัดย่อ

ในยุคที่การใช้งานปัญญาประดิษฐ์แบบรู้สร้าง (generative AI) และเทคโนโลยีเกี่ยวกับภาษาแพร่หลาย การวางบรรทัดฐานภาษาในระดับสังคมได้กลายเป็นประเด็นที่มีความสำคัญอย่างยิ่งยวด การวิจัยและวิธีการสอนที่เรียกว่า ความตระหนักรู้ทางพหุภาษาอย่างมีวิจารณญาณ (critical multilingual language awareness: CMLA) นับเป็นประเด็นหนึ่งที่มุ่งสร้างความเข้าใจเรื่องการนึกคิดที่มีผลต่อผู้เรียน งานวิจัยเรื่องนี้ชี้ให้เห็นว่า การใช้งานอินเทอร์เน็ตในอดีตสามารถส่งเสริม CMLA ได้ในระยะเวลาหนึ่ง ในปลายทศวรรษที่ 1990 ผู้สื่อข่าว นักเขียน และนักวิชาการบางส่วนที่ผลิตงานเขียนประเภทสารคดีเกี่ยวกับอินเทอร์เน็ตต่างมีความคิดที่ว่า เทคโนโลยีจะส่งผลให้ภาษาอังกฤษเข้ามาแทนที่ภาษาอื่น ๆ ทั่วโลก งานเขียนเหล่านี้สะท้อนให้เห็นว่า ผลพวงในยุคที่อินเทอร์เน็ตรุ่งเรือง (dot-com boom) รวมไปถึงความเชื่อผิด ๆ เกี่ยวกับทฤษฎีเทคโนโลยีเป็นตัวกำหนดความก้าวหน้า (technological determinism) คือเหตุผลที่ทำให้มีการคาดการณ์ทิศทางของภาษาเกินความเป็นจริง นอกจากนี้ แม้เทคโนโลยีคอมพิวเตอร์ในช่วงนั้นสามารถรองรับภาษาได้หลากหลาย แต่ผู้ผลิตงานเขียนเหล่านี้กลับมองข้ามเรื่องต้นทุนทางวัฒนธรรมที่นำไปสู่การวิเคราะห์ภาษาอังกฤษให้เป็นภาษาโลก ดังนั้น ความเข้าใจการประกอบสร้างเทคโนโลยีในระดับสังคมจึงเป็นกรอบการวิเคราะห์แหล่งข้อมูลชั้นต้นที่แสดงให้เห็นว่า เทคโนโลยีเอื้อข้อได้เปรียบให้ภาษาอังกฤษไปทั่วโลก เพราะภาษาอื่นไม่สามารถสอดรับกับโลกเทคโนโลยีได้ การคาดการณ์ก่อนหน้านี้จึงไม่ตรงตามสถานการณ์ในปัจจุบันที่ผู้คนหันมาสื่อสารกันด้วยภาษาที่หลากหลายผ่านช่องทางออนไลน์ได้อย่างง่ายดาย อย่างไรก็ตาม หน้าประวัติศาสตร์หน้านี้กลับมีความสำคัญในการส่งเสริม CMLA ในการสอนและการเขียนได้เป็นอย่างดี จึงกล่าวได้ว่า การมองปฏิสัมพันธ์ระหว่างเทคโนโลยีกับสังคมให้ลึกซึ้งยิ่งขึ้นย่อมช่วยให้ผู้ผลิตงานเขียนและผู้สอนเห็นความสำคัญของผลกระทบจากเทคโนโลยีใหม่ ๆ ได้