การสำรวจการจ้างงานในภาคการท่องเที่ยวของประเทศไทย กรณีศึกษาพื้นที่พิเศษในการท่องเที่ยวของ อพท.

บทคัดย่อ

การชี้วัดความสำเร็จเพื่อให้เกิดการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน โดยเฉพาะมิติทางด้านเศรษฐกิจ ไม่ใช่การประเมินจำนวนนักท่องเที่ยวหรือรายได้จากนักท่องเที่ยว ซึ่งเป็นตัวชี้วัดความสำเร็จของหน่วยงานการท่องเที่ยวที่เน้นด้านการตลาด และไม่ใช่วิธีที่สรุปว่ารายได้นั้นไปถึงผู้ประกอบการ โดยเฉพาะชุมชนท้องถิ่นที่อยู่ในฐานะเจ้าของแหล่งท่องเที่ยวตัวจริงเป็นจำนวนเท่าไร และไม่ได้ป้องกันการ “รวยกระจุก จนกระจาย” ที่รายได้จากนักท่องเที่ยวไปกระจุกรวมกันอยู่ที่โรงแรมหรือ Tour Operator เพียงไม่กี่ราย ความสอดคล้องในเชิงนโยบายของรัฐบาลไทยที่ต้องการให้อุตสาหกรรมท่องเที่ยวเป็นเครื่องมือในการ “แก้ไขปัญหาความยากจน” และ “ยกระดับเศรษฐกิจของประเทศ” จึงควรชี้วัดไปที่ผู้ประกอบธุรกิจการท่องเที่ยวและ/หรือชุมชนเป็นสำคัญ ว่าเมื่อได้รับเงินจากการให้บริการนักท่องเที่ยวแล้ว มีการส่งต่อรายได้นั้นกลับสู่ท้องถิ่นเป็นจำนวนเท่าไร มีการจ้างแรงงานเพิ่มมากขึ้นหรือไม่ รวมถึงการส่งเสริมการจ้างงานในท้องถิ่นเข้ามาทำงานมากขึ้นหรือไม่เพื่อประเมินว่านโยบายการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน นำไปส่งเสริมสามารถเข้าไปช่วยสร้างความเข้มแข็งทางเศรษฐกิจให้ชุมชน มีการกระจายรายได้กลับสู่ชุมชนอย่างเป็นธรรม ยั่งยืน

          บทความวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอผลการศึกษาเกี่ยวกับการจ้างแรงงานภาคการท่องเที่ยวในพื้นที่พิเศษตลอดจนศักยภาพของแรงงานในพื้นที่พิเศษ ขององค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (องค์การมหาชน) เช่น จำนวนแรงงานภาคการท่องเที่ยวในพื้นที่พิเศษ การศึกษาของแรงงาน คุณภาพในปัจจุบัน ความต้องการด้านคุณภาพของแรงงานในมุมมองผู้ประกอบการ เป็นต้น อันจะนำไปสู่การให้ข้อเสนอแนะในการพัฒนาห่วงโซ่อุปทานด้านการท่องเที่ยวในพื้นที่พิเศษจากการพัฒนาด้านแรงงานภาคการท่องเที่ยว จากการรวบรวมข้อมูลจาก 6 พื้นที่พิเศษ พบว่า ในปี พ.ศ.2560 ผู้ประกอบการธุรกิจการท่องเที่ยวในพื้นที่พิเศษที่ได้รับการส่งเสริมการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนกับ อพท. มีการจ้างแรงงานเพิ่มขึ้น และมีการเติบโตของอัตราแรงงานจากชุมชนท้องถิ่นที่เพิ่มขึ้นจากปี พ.ศ.2559 ซึ่งแตกต่างจากธุรกิจการท่องเที่ยวภาพรวมในพื้นที่พิเศษที่มีการจ้างงานและมีจำนวนแรงงานท้องถิ่นในปี พ.ศ.2560 ลดลงจากปีก่อน