การพัฒนาระบบป้ายสัญลักษณ์ของการเดินเรือโดยสารคลองแสนแสบเพื่อสะท้อนอัตลักษณ์ของคลองแสนแสบ
คำสำคัญ:
ระบบป้ายสัญลักษณ์, เรือโดยสารคลองแสนแสบ, คลองแสนแสบ, อัตลักษณ์บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาและสร้างสรรค์ระบบป้ายสัญลักษณ์ของเรือโดยสารคลองแสนแสบ ซึ่งเป็นระบบขนส่งทางน้ำที่สำคัญแห่งหนึ่งของกรุงเทพมหานคร ให้สามารถแสดงอัตลักษณ์วัฒนธรรมคลองแสนแสบ เกิดภาพลักษณ์ที่ดีต่อระบบขนส่งสาธารณะทางน้ำของคลองแสนแสบ ให้ระบบป้ายสัญลักษณ์มีความร่วมสมัยไปพร้อมกับการสื่อสารข้อมูลการเดินทางให้แก่ผู้ใช้บริการได้อย่างเหมาะสมและมีประสิทธิภาพ โดยมีกลุ่มตัวอย่างในการวิจัยแบ่งเป็น 2 กลุ่ม ดังนี้ กลุ่มที่ 1 ได้แก่กลุ่มประชากรคนที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ริมคลองแสนแสบ ตั้งแต่ท่าเรือ ผ่านฟ้าลีลาศจนถึงท่าเรือวัดศรีบุญเรือง จำนวน 50 คน ด้วยการสุ่มแบบบังเอิญโดยใช้เครื่องมือในการวิจัยคือ แบบสอบถามความคิดเห็นต่ออัตลักษณ์วัฒนธรรมคลองแสนแสบ และกลุ่มที่ 2 ได้แก่ กลุ่มประชากรผู้ใช้บริการเรือโดยสารคลองแสนแสบ จำนวน 100 คน ด้วยการสุ่มแบบบังเอิญโดยใช้เครื่องมือในการวิจัย คือแบบสอบถามประเมินความพึงพอใจต่อต้นแบบระบบป้ายสัญลักษณ์ที่พัฒนาสร้างสรรค์ในการวิจัยครั้งนี้ โดยผลวิจัยสามารถสรุปอัตลักษณ์วัฒนธรรมของคลองแสนแสบที่ชัดเจน อันดับที่ 1 คือ มีความเป็นวัฒนธรรมผสมผสานของศาสนาระหว่างศาสนาอิสลามกับศาสนาพุทธ อันดับที่ 2 คือ มีความหลากหลายของชาติพันธุ์ของคนริมคลองแสนแสบ และอันดับที่ 3 คือความยาวของคลองแสนแสบที่มีความยาวมาก โดยการพัฒนาสร้างสรรค์ระบบป้ายสัญลักษณ์ได้นำโครงสร้างทางสถาปัตยกรรมของศาสนสถานจากศาสนาอิสลามคือ สุเหร่าบ้านดอน และศาสนาพุทธคือ วัดศรีบุญเรือง มาวิเคราะห์เป็นแนวทางในการออกแบบ เนื่องจากเป็นท่าเรือของเรือโดยสารคลองแสนแสบ โดยได้องค์ประกอบในการออกแบบคือ เส้นตรง เส้นโค้ง รูปทรงสามเหลี่ยม เส้นมีจุดตัดและแสดงทิศทางในการนำสายตาอย่างชัดเจน มีการจัดวางแบบสมดุล สมมาตรด้วยองค์ประกอบและสมมาตรทางสายตา มีการเน้นและลดหลั่นในการวางองค์ประกอบอย่างชัดเจน ได้พัฒนาระบบป้ายสัญลักษณ์จำนวน 5 ประเภท ได้แก่ ป้ายบอกชื่อท่าเรือ ป้ายแจ้งเตือนท่าเรือสำหรับผู้โดยสารบอกชื่อท่าเรือถัดไป ป้ายแสดงข้อมูลเส้นทางการเดินเรือ ป้ายแจ้งข้อมูลข่าวสารและอัตราค่าโดยสาร และสัญลักษณ์ภาพประจำท่าเรือ ผลการประเมินโดยรวมทุกด้านของทั้งระบบป้ายสัญลักษณ์ของการเดินเรือโดยสารคลองแสนแสบรวมทุกประเภทป้าย ได้รับคะแนนความพึงพอใจมากที่สุดอยู่ที่คะแนน 4.55 และเมื่อพิจารณาจากแต่ละด้านโดยเรียงลำดับคะแนนความพึงพอใจ จากมากที่สุดไปหาน้อยที่สุด ได้ดังนี้ อันดับที่ 1 มี 2 ด้านเท่ากัน คือด้านการส่งเสริมภาพลักษณ์เรือโดยสารคลองแสนแสบ และด้านการสื่อสารข้อมูลการเดินเรือ ได้อยู่ที่คะแนน 4.69 อันดับที่ 2 ด้านแสดงอัตลักษณ์วัฒนธรรมคลองแสนแสบ พหุวัฒนธรรมด้านศาสนา ระหว่างศาสนาอิสลาม (มัสยิด) กับศาสนาพุทธ (วัด) ได้อยู่ที่คะแนน 4.46 และอันดับที่ 3 ด้านความสวยงาม ป้ายสัญลักษณ์มีลักษณะเฉพาะตัว ได้อยู่ที่คะแนน 4.35
Downloads
เอกสารอ้างอิง
กฤติกา สายณะรัตร์ชัย. (2565). การจัดการเรือโดยสารคลองแสนแสบเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวทางเรือในคลองแสนแสบ. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยนครพนม, 12(1), น. 96-108.
กรมเจ้าท่า กลุ่มสถิติวิเคราะห์ สำนักแผนงาน. (2566). รายงานการสำรวจความพึงพอใจและความไม่พึงพอใจการ ให้บริการเรือคลองแสนแสบ ประจำปีงบประมาณ 2566. Marine department. https://md.go.th/wp-content/uploads/2023/02/รายงานพึงพอใจไม่พึงพอใจเรือแสนแสบ-ปี-2566.pdf?93
นราธิป ทับทัน, อารี เลาะเหม็ง และ ศศิธร คล้ายชม. (2563). ย่านและชุมชนดั้งเดิมริมคลองแสนแสบในเขตกรุงเทพมหานคร. วารสารการพัฒนาชุมชนและคุณภาพชีวิต, 8(3), น. 615-627.
รุ่งอรุณ กุลธำรง. (2556). วัดกับมัสยิดริมคลองแสนแสบ:ความเป็นมาและการดำรงอยู่. วารสารไทยศึกษา, 8(2), น. 59-86.
รัฐพงษ์ ศิลากุล. (2560). การออกแบบและพัฒนาระบบป้ายสัญลักษณ์ กรณีศึกษาสำนักวิทยบริการ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. [ศิลปนิพนธ์ปริญญาศิลปประยุกต์บัณฑิต]. มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี.
วราภรณ์ จิวชัยศักดิ์. (2556). คลองแสนแสบ : ความเป็นมาและการเปลี่ยนแปลง. วารสารไทยศึกษา, 8(2), น. 1-23.
ศรันย์ ดั่นสถิต และ ณรงค์พงศ์ เพิ่มผล. (2562). การรับรู้และพฤติกรรมความปลอดภัยในการเดินทางของผู้โดยสารคลองแสนแสบ. วารสารวิชาการศรีปทุม, 15(3), น. 171-182.
เสนีย์ เวชพัฒน์พงษ์, อนุสรณ์ จ๋วงพานิช, ณัฐวัตร จินรัตน์ และ อริยะ ทรงประไพ. (2562). การอนุรักษ์มรดกทางด้านศิลปกรรม สถาปัตยกรรม และภูมิทัศน์ริมคลองแสนแสบ. [ฉบับพิเศษ]. วารสารเกษมบัณฑิต, 20, น. 56-71.
Weigel, R. H. & Newman, L. S. (1976). Increasing attitude-behavior correspondence by broadening the scope of the behavioral measure. Journal of Personality and Social Psychology, 33, 793-802.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารสถาบันวัฒนธรรมและศิลปะ
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความทุกบทความที่ได้รับการตีพิมพ์ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารสถาบันวัฒนธรรมและศิลปะ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
