การส่งเสริมช่างทอรุ่นใหม่ด้วยแนวคิดการออกแบบเพื่อความยั่งยืน

ผู้แต่ง

  • วุฒิไกร ศิริผล สาขาวิชาศิลปะการออกแบบพัสตราภรณ์ คณะศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
  • แพรวา รุจิณรงค์ สาขาวิชาแฟชั่น สิ่งทอและเครื่องตกแต่ง วิทยาลัยอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ

คำสำคัญ:

ช่างทอผ้า, คนรุ่นใหม่, ผ้าไทย, การออกแบบเพื่อความยั่งยืน, การพัฒนาอย่างยั่งยืน

บทคัดย่อ

โครงการวิจัยการส่งเสริมช่างทอรุ่นใหม่ด้วยแนวคิดการออกแบบเพื่อความยั่งยืน มีเป้าหมายเพื่อ 1) ศึกษาสภาวการณ์ของช่างทอผ้ารุ่นใหม่ และ 2) ส่งเสริมการถ่ายทอดความรู้สิ่งทอจากครูช่างศิลป์ และสนับสนุนการสร้างสรรค์ผลงานของช่างทอรุ่นใหม่ด้วยแนวคิดการออกแบบเพื่อความยั่งยืน การวิจัยนี้ใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ (qualitative research) โดย ศึกษาข้อมูลที่เกี่ยวข้อง วางแผนการดำเนินงานวิจัย ดำเนินกิจกรรมหลักที่ 1 การศึกษาข้อมูลสภาวการณ์การทำงานของช่างทอรุ่นใหม่ รับสมัครผู้เข้าร่วมโครงการวิจัย และคัดเลือกผู้เข้าร่วมโครงการวิจัย กิจกรรมหลักที่ 2 ส่งเสริมการถ่ายทอดความรู้สิ่งทอจากครูช่างศิลป์ และแนวคิดการออกแบบเพื่อความยั่งยืนสู่ช่างทอรุ่นใหม่ กิจกรรมหลักที่ 3 สนับสนุนการสร้างสรรค์ผลงานของช่างทอรุ่นใหม่ด้วยแนวคิดการออกแบบอย่างยั่งยืน และวิเคราะห์และสรุปผลการวิจัย แนวคิดทฤษฎีที่นำมาใช้ ได้แก่ การส่งเสริมงานช่างศิลป์สิ่งทอไทย และแนวคิดการออกแบบเพื่อความยั่งยืน

ผลการวิจัย ได้แก่ 1) องค์ความรู้ด้านการส่งเสริมช่างทอรุ่นใหม่ด้วยแนวคิดการออกแบบเพื่อความยั่งยืน จำนวน 1 เรื่อง 2) หลักสูตรอบรมงานช่างศิลป์สิ่งทอและแนวคิดการออกแบบอย่างยั่งยืนสู่คนรุ่นใหม่ จำนวน 3 หลักสูตร 3) ผลงานศิลปกรรมต้นแบบผ้าทอ จำนวน 11 ชิ้น 4) คลิปวิดีโอสรุปโครงการ จำนวน 1 คลิป 5) เครือข่ายนักวิจัย นักวิชาการที่เข้าร่วมโครงการ จำนวน 6 คน และ 6) จำนวนภาคีเครือข่ายสถาบันการศึกษาจำนวน 4 สถาบัน สรุปผลการวิจัยคือ การส่งเสริมช่างทอรุ่นใหม่ด้วยแนวคิดการออกแบบเพื่อความยั่งยืน มีศักยภาพเป็นแนวทางในการพัฒนาบุคลากรช่างศิลป์สิ่งทอ ทั้งนี้ ควรส่งเสริมพัฒนาความรู้และทักษะด้านการตลาด การบริหารจัดการและการออกแบบเพื่อต่อยอดเชิงพาณิชย์ได้

Downloads

Download data is not yet available.

เอกสารอ้างอิง

กิตติกรณ์ นพอุดมพันธุ์ (2559). การสร้างสรรค์เสื้อผ้าเครื่องแต่งกายจากทฤษฎีการรื้อสร้าง (Deconstruction) : กรณีศึกษาผ้าไหมมัดหมี่พื้นบ้าน อำเภอปักธงชัย จังหวัดนครราชสีมา. วารสารสถาบันวัฒนธรรมและศิลปะ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ, 17(2), น. 81-94.

กิตธวัช บุญทวี. (2565). แนวทางการถ่ายทอดภูมิปัญฐาท้องถิ่นการทอผ้าไหมสู่คนรุ่นใหม่ของกลุ่มทอผ้าไหม ตำบลกาบิน อำเภอกุดข้าวปุ้น จังหวัดอุบลราชธานี. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี, 13(1), น. 249-254.

จรัญดา จันทร์แจ่ม, อภิชาติ ใจอารีย์ และ วีรฉัตร สุปัญโญ. (2557). แนวทางการเสริมสร้างการมีส่วนร่วมของประชาชนในการถ่ายทอดภูมิปัญญาผ้าจกสู่เยาวชนของชุมชนชาวไท-ยวน ตำบลคูบัว อำเภอเมือง จังหวัดราชบุรี. วารสารวิชาการ Veridian E-Journal ฉบับมนุษยศาสตร์ สังคมศาสตร์ และศิลปะ, 7(3), น. 159-174.

จรัสพิมพ์ วังเย็น. (2554). การออกแบบเครื่องนุ่งห่มเพื่อการพัฒนารูปแบบสินค้าพื้นเมือง กรณีศึกษาผ้าจกไทยวน จังหวัดราชบุรี. มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร. https://repository.rmutp.ac.th/bitstream/handle/123456789/1180/Itfd_55_01.pdf?sequence=1&isAllowed=y

จุรีวรรณ จันพลา, วลี สงสุวงค์, เพ็ญสินี กิจค้า และ สุรีรัตน์ วงศ์สมิง. (2559). การพัฒนารูปแบบผลิตภัณฑ์ผ้าทอไทยทรงดำเพื่อสร้างมูลค่าเพิ่มตามแนวทางเศรษฐกิจสร้างสรรค์. วารสารวิชาการ Veridian E-Journal ฉบับภาษาไทย มนุษยศาสตร์ สังคมศาสตร์ และศิลปะ, 9(2), น. 82-98.

ฐิติพันธ์ จันทร์หอม. (2559). การพัฒนาผลิตภัณฑ์ผ้าทอภูมิปัญญาของชาวไทยทรงดำในภูมิภาคตะวันตกของประเทศไทย. วารสารสมาคมนักวิจัย, 21(1), น. 181-192.

ณัฐกฤตย์ ดิฐวิรุฬ. (2558). การสื่อสารเพื่อการเรียนรู้และถ่ายทอดมรดกภูมิปัญญา. วารสารวิชาการนวัตกรรมสื่อสารสังคม, 3(2), น. 39-48.

นันทนา ปรมานุศิษฏ์. (2560). อัคราภิรักษศิลปิน แห่งศิลปาชีพ. วารสารวัฒนธรรม, 56(3), น. 4-17.

บุษบา หินเธาว์. (2557). การวิจัยปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมของชุมชนเพื่อหาแนวทางอนุรักษ์ฟื้นฟูภูมิปัญญาผ้าทอลาวครั่ง. วารสารปาริชาติ มหาวิทยาลัยทักษิณ, 27(3), น. 132-144.

พิพิธภัณฑ์ผ้าในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ. (ม.ป.ป.). ราชพัสตราจากผ้าไทย. พิพิธภัณฑ์ผ้าในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ. http://www.qsmtthailand.org/past/artistry-in-silk-the-royal-style-of-her-majesty-queen-sirikit/

ภัทรวดี อัคลา และ การุณย์ บัวเผื่อน. (2558). วิธีการอนุรักษ์ผ้าไหมมัดหมี่ของชาวบ้านห้วยแคน อำเภอกุดรัง จังหวัดมหาสารคาม. วารสารสหวิทยาการวิจัย ฉบับบัณฑิตศึกษา, 4(2), น. 95-101.

มาริสสา อินทรเกิด, ชรินพร งามกมล และ วิชุตา อยู่ยงค์. (2561). การอนุรักษ์และสืบสานการทอผ้าไหมมัดหมี่ซิ่นตีนแดงของชุมชนบ้านหัวสะพาน อำเภอพุทไธสง จังหวัดบุรีรัมย์. วารสารธุรกิจปริทัศน์, 10(1), น. 141-154.

ลดาวัลย์ ไข่คำ. (2567). ข้อจำกัดและการเสริมบทบาทของผู้ว่าราชการจังหวัดในการขับเคลื่อนเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs). SDG MOVE. https://www.sdgmove.com/2022/10/18/localizing-governer-thailand-un/

เลอลักษณ์ ศรีเกษมศิรา และ ศุภกรณ์ ดิษฐพันธุ์. (2564). การพัฒนาผลิตภัณฑ์ไลฟ์สไตล์ตามแนวคิดการตลาดโชคลางจากภูมิปัญญาลวดลายจกของกลุ่มชาติพันธุ์ลาวครั่งในชุมชนทอผ้าฝ้ายลาวครั่ง อําเภอบ้านไร่ จังหวัดอุทัยธานี. วารสารรัชต์ภาคย์, 15(39), น. 77-95.

วิโรจน์ แก้วเรือง. (2553). กรมหม่อนไหม. วารสารวิชาการกสิกร, (4), น. 17-23.

ศศิธร วิศพันธุ์. (2560). การออกแบบผลิตภัณฑ์กระเป๋าผ้าทอเกาะยอโดยใช้เทคนิคควิลท์. วารสารวิชาการศิลปะสถาปัตยกรรมศาสตร์มหาวิทยาลัยนเรศวร, 8(2), น. 1-9.

ศูนย์วิจัยและสนับสนุนเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน. (ม.ป.ป.). ข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับ SDGs. SDG MOVE. https://www.sdgmove.com/intro-to-sdgs/

สำนักงานสภานโยบายการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรมแห่งชาติ. (ม.ป.ป.). โมเดลเศรษฐกิจ บีซีจี. สำนักงานสภานโยบายการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม. https://www.nxpo.or.th/th/bcg-economy/

เสรี เพิ่มชาติ, อัญชลี จันทาโภ, วราภรณ์ ลิ้มเปรมวัฒนา และ พฤกษ์ จริสัตยาภรณ์. (2556). การจัดการความรู้เพื่อสร้างคุณค่าผ้าจกราชบุรี. วารสารการพัฒนาชุมชนและคุณภาพชีวิต, 1(3), น. 183-194.

หน่วยราชการในพระองค์. (2565). พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินี เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเปิดนิทรรศการ “สิริราชพัสตราบรมราชินีนาถ” (Decades of Style: The Royal Wardrobe of Her Majesty Queen Sirikit) ณ พิพิธภัณฑ์ผ้า ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ หอรัษฎากรพิพัฒน์ พระบรมมหาราชวัง. หน่วยราชการในพระองค์. https://www.royaloffice.th/18/11/2022/นิทรรศการสิริราชพัสตรา/

อรุณวรรณ ตั้งจันทร และ นิรัช สุดสังข์. (2554). การออกแบบผลิตภัณฑ์ของฝากของที่ระลึกจากผ้าปักชาวเขาเผ่าม้งตำบลเข็กน้อย อำเภอเขาค้อ จังหวัดเพชรบูรณ์. วารสารวิชาการ AJNU ศิลปะสถาปัตยกรรมศาสตร์มหาวิทยาลัยนเรศวร, 1(2), น. 91-102.

อัจฉราพร งิ้วสุภา, สุเทพ การุณย์ลัญจกร และ ปทุมทิพย์ ม่านโคกสูง. (2560). แนวทางการถ่ายทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นการทอผ้าไหมสูู่คนรุ่นใหม่ของกลุ่มทอผ้าไหมบ้านหนองแข้ ตำบลตองโขบ อำเภอโคกศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนคร. วารสารบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร, 14(64), น. 95-102.

อารีวรรณ หัสดิน. (2559). ภูมิปัญญาและการสืบทอดผ้าทอไทยพวนบ้านใหม่ จังหวัดนครนายก, วารสารกระแสวัฒนธรรม, 17(32), น. 73-88.

อุปวิทย์ สุวคันธกุล, โอภาส สุขหวาน และ ประทิว ทองเหลือ. (2552). การออกแบบและพัฒนาสิ่งทอพื้นเมืองไทยทรงดำจังหวัดเพชรบุรี กรณีศึกษา: ชุดผ้าทอบนโต๊ะอาหาร. วารสารครุศาสตร์อุตสาหกรรม, 3(1), น. 101-107.

ไอรดา สุดสังข์. (2559). การออกแบบและพัฒนาชุดทํางานสตรีด้วยเทคนิคการจับจีบจากผ้าทอลายดอกปีบ. วารสารวิชาการศิลปะสถาปัตยกรรมศาสตร์มหาวิทยาลัยนเรศวร, 7(2), น. 170-179.

Bergman, D. (2012). Sustainable Design: A Critical Guide. New York: Princeton Architectural Press.

McDonough, W. & Braungart, M. (2002). Cradle to Cradle. New York: North Point Press.

Still, B. & Crane, K. (2017). Fundamentals of User-Centered Design A Practical Approach. Boca Raton: Taylor and Francis Group.

Vonpiankul, P. (2565). Young OTOP เสน่ห์ความเป็นไทยสู่ความร่วมสมัยอันสากล. Lofficiel Thailand. https://lofficielthailand.com/2022/04/young-otop-2022/

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2025-06-25

รูปแบบการอ้างอิง

ศิริผล ว., & รุจิณรงค์ แ. (2025). การส่งเสริมช่างทอรุ่นใหม่ด้วยแนวคิดการออกแบบเพื่อความยั่งยืน. วารสารสถาบันวัฒนธรรมและศิลปะ, 26(2), 67–80. สืบค้น จาก https://so02.tci-thaijo.org/index.php/jica/article/view/276460

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความวิจัย