พื้นที่ทับซ้อนของความร่วมสมัย: พัฒนาการศิลปะในภูเก็ต ช่วงทศวรรษที่ 2510 – 2560
คำสำคัญ:
ศิลปะร่วมสมัย, เฮทเทอโรโทเปีย, มานุษยวิทยาศิลปะ, ประวัติศาสตร์ศิลปะภูเก็ต, เศรษฐกิจการท่องเที่ยวบทคัดย่อ
งานวิจัยนี้เป็นการศึกษาปัจจัยการเกิดพื้นที่ของแรงต้านระหว่างอุดมการณ์ทางศิลปะ ผู้วิจัยไม่ได้มุ่งเน้นศึกษาความขัดแย้งที่เกิดจากความเห็นที่แตกต่างกันของแต่ละบุคคล แต่ศึกษากรอบสังคมและเศรษฐกิจที่ส่งผลให้ศิลปินต้องพยายามดำรงอุดมการณ์ของตนเองและทำให้เกิดการซ้อนทับของพื้นที่ทางสังคมของศิลปินกลุ่มต่าง ๆ พื้นที่ศิลปะจึงกลายเป็นพื้นที่แห่งการต่อต้านกันทางอุดมการณ์ที่เรียกว่าเฮทเทอโรโทเปียในที่สุด งานวิจัยชิ้นนี้ใช้วิธีวิจัยทางมานุษยวิทยา ผู้วิจัยได้สัมภาษณ์ศิลปินเพื่อทำความเข้าใจประวัติศาสตร์การพัฒนาวงการศิลปะภายใต้บริบทของเศรษฐกิจการท่องเที่ยว ซึ่งส่งผลให้เกิดการขยายตัวของกลุ่มศิลปินที่ต้องการสร้างสมดุลระหว่างความต้องการสื่อสารสุนทรียะและความจำเป็นทางเศรษฐกิจ งานวิจัยนี้พบว่ากลไกการเกิดเฮทเทอโรโทเปียมีผลมาจาก 1) การเชื่อมโยงศิลปะกับระบบเศรษฐกิจการท่องเที่ยวตั้งแต่ทศวรรษที่ 2510 ทำให้เกิดศิลปะร่วมสมัยที่มีรูปแบบแตกต่างกันตามช่วงเวลา 2) แรงผลักดันภายในตัวศิลปินที่มีความขัดแย้งระหว่างความต้องการทางสุนทรียะกับความจำเป็นทางเศรษฐกิจ ปัจจัยนี้ส่งผลให้เกิดความพยายามในการต่อสู้เพื่ออุดมการณ์ของตนเอง 3) กรอบเวลาของการพัฒนาเมืองที่กลายเป็นกรอบของพื้นที่ทางสังคมศิลปะ
Downloads
เอกสารอ้างอิง
ทักษิณา พิพิธกุล, สาธิต ทิมวัฒนบรรเทิง และ ญาณวิทย์ กุญแจทอง. (2561). การสร้างสรรค์จิตรกรรมสื่อประสมของศิลปินแห่งชาติสาขาทัศนศิลป์ ระหว่างปี พ.ศ. 2520-2559. Veridian E Journal สาขามนุษยศาสตร์ สังคมศาสตร์ และศิลปะ, 11(3), น. 3580-3594. https://he02.tci-thaijo.org/index.php/Veridian-E-Journal/article/view/176498
วรรณกวี โพธะ. (2557). รอยพระพุทธบาทในศิลปะร่วมสมัยไทย : กรณีศึกษา พิชัย นิรันต์ และ พัดยศ พุทธเจริญ. Veridian E Journal ฯ สาขามนุษยศาสตร์ สังคมศาสตร์ และศิลปะ, 7(3), น. 1340-1352. https://he02.tci-thaijo.org/index.php/Veridian-E-Journal/article/view/17711
วรเทพ อรรคบุตร. (2561). และแล้วความรู้สึก 'ร่วมสมัย' ก็ปรากฏ: ศิลปะร่วมสมัย 101. คอมม่อน (Commonbooks).
ศิลา. (2549). เปิดกุญแจแห่งศิลป์ มุ่งสู่ถนนสายศิลปะ. Phuket Bulletin, 5(9), น. 24-28.
ศุภการ สิริไพศาล. (2560). พัฒนาการของกลุ่มทุนและเครือข่ายธุรกิจท้องถิ่นในภาคใต้จากอดีตจนถึงปัจจุบัน. โครงการวิจัยชุด ความเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคมของไทยในปริทรรศน์ประวัติศาสตร์ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว). ศักดิ์โสภาการพิมพ์. น. 135.
สิทธิธรรม โรหิตะสุข. (2565). แนวคิดและความเคลื่อนไหวของนิทรรศการศิลปะกับสังคมที่จัดโดยสถาบันปรีดี พนมยงค์ พ.ศ. 2538-2560. วารสารอักษรศาสตร์และไทยศึกษา, 44(1), น. 79-95.
สุธิดา มาอ่อน. (2566). ศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างการใช้ภาษาข้อความกับแนวคิดในงานศิลปะร่วมสมัย. วารสารวิชาการศิลปะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร, 14(2), น. 221-244.
สุธี คุณาวิชยานนท์. (2545). จากสยามเก่าสู่ไทยใหม่ : ว่าด้วยความพลิกผันของศิลปะจากประเพณีสู่สมัยใหม่และร่วมสมัย. หอศิลป์ มหาวิทยาลัยศิลปากร.
สำนักงานศิลปวัฒนธรรมร่วมสมัย. (2548a). นิทรรศการศิลปะ “ดอกไม้บานที่อันดามัน” 1-30 สิงหาคม 2548 [สูจิบัตร]. สำนักงานศิลปวัฒนธรรมร่วมสมัย กระทรวงวัฒนธรรม.
สำนักงานศิลปวัฒนธรรมร่วมสมัย. (2548b). นิทรรศการจิตรกรรม “สถาปัตยกรรมชิโน-โปรตุกีส” วันที่ 5 กันยายน - 5 ตุลาคม 2548 [สูจิบัตร]. สำนักงานศิลปวัฒนธรรมร่วมสมัย กระทรวงวัฒนธรรม.
หลักสูตรอนุปริญญา สาขาศิลปะประยุกต์. (2539). วิทยาลัยชุมชนภูเก็ต มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์.
องค์การบริหารส่วนจังหวัดภูเก็ต. (2566). ภูเก็ตเมืองศิลปะแห่งการสร้างสรรค์ [สูจิบัตร]. องค์การบริหารส่วนจังหวัดภูเก็ต.
Phuket Art Club. (2561). ครบรอบ 1 ปีกลุ่มภูเก็ตอาร์ตคลับ ศิลปกรรมร่วมสมัยครั้งที่ 4 [สูจิบัตร]. Phuket Art Club.
Limelight. (2560). 2017 Art Charity วิถีอันดามัน สีสันเมืองเก่า [สูจิบัตร]. Limelight.
Phuket Gastronomy. (ม.ป.ป.). Welcome to Phuket City of Gastronomy. Phuket Gastronomy. https://phuketgastronomy.com/frontpage
Foucault, M. (1994). The Order of Things: An Archaeology of the Human Sciences. Vintage Books.
Foucault, M. (2020). Aesthetics, Methods, and Epistemology: Essential Works of Foucault 1954-84: Volume Two. Penguin Books.
Foucault, M. & Miskowiec, J. (1986). Of Other Spaces. Diacritics, 16(1), 22-27.
Wilson, S. & Lack, J. (2016). Tate Guide to Modern Art Terms. Tate Publishing.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารสถาบันวัฒนธรรมและศิลปะ

อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความทุกบทความที่ได้รับการตีพิมพ์ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารสถาบันวัฒนธรรมและศิลปะ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ