ภูมิปัญญาการออกแบบลวดลายเครื่องจักสานที่ส่งผลด้านคุณค่าและความหมายต่อการอนุรักษ์ของชุมชนกะเหรี่ยงบ้านยะโม่คี อำเภออุ้มผาง จังหวัดตาก

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีจุดประสงค์เพื่อศึกษาลวดลายเครื่องจักสานของชุมชนชาวกะเหรี่ยงและเพื่อศึกษาความสัมพันธ์กับคุณค่าในการดำรงชีวิตของชุมชนชาวกะเหรี่ยงบ้านยะโม่คี อำเภออุ้มผาง จังหวัดตาก ถอดความรู้จากปราชญ์ชุมชนใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ ข้อมูลจากกลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญของชุมชน จำนวน 3 กลุ่ม กลุ่มผู้อาวุโส กลุ่มผู้บริหาร กลุ่มผู้อาศัยทั่วไปและเกี่ยวข้องกับการใช้เครื่องจักสาน ผลการศึกษาพบว่ามีการจักสานลวดลายเครื่องจักสานอยู่ จำนวน 12 แบบ คือ กลุ่มลายรุ่นเก่า ลายชอคีดา ลายเกอะป่อเดอ ลายเกอะป่อจือ ลายก้อแล่แบว ลายเทเฆ ลายต้าแดว้สะ ลายต้าโบะเซอ ลายต้าโกล่เตอะกี่ ลายประยุกต์เกิดใหม่ คือ ลายเซ่ตร่า ลายแหม่โดะ ลายพอแย่โผะ และลายต้าลู่ ด้านความสัมพันธ์กับการสร้างคุณค่างานจักสานสอดคล้องกับวิถีชีวิตและคุณค่าของชุมชนด้วยการให้คุณค่าการเลือกพืชตระกูลไผ่ ต้นหวาย ให้คุณค่าต่อการประดิษฐ์เครื่องมืออุปกรณ์ที่ใช้ในวิถีชีวิตประจำวัน มีคุณค่าต่อการสร้างกิจกรรมชีวิตการประกอบอาชีพการงาน และเครื่องจักสานเป็นองค์ประกอบสำคัญอยู่ในกลุ่มเครื่องมือการเกษตร 5 ชนิด เครื่องครัวเรือน 6 ชนิด เครื่องมือจับสัตว์ 4 ชนิด มีความสัมพันธ์กับความต้องการอนุรักษ์จากคนรุ่นใหม่เพื่อดำรงคติด้านความเชื่อชุมชนและรักษาพื้นที่เพาะปลูก