แนวคิดหลังอาณานิคมกับวาทกรรมความรู้ในผลงาน “This is not an Apricot” ของศิลปิน มาเรีย เธเรซา อัลเวส

บทคัดย่อ

ความรู้ให้นิยามการมีอยู่ของสิ่งต่างๆ ที่เป็นทั้งรูปธรรมและนามธรรม  เมื่อนิยามของความรู้คือเงื่อนไขในการดำรงอยู่ ความรู้จึงเป็นอำนาจกำหนดการกระทำและตัวตนของผู้คน  ลัทธิอาณานิคมทำให้อิทธิพลของตะวันตกแผ่คลุมไปทั่วโลก ความรู้ของตะวันตกจึงเป็นอิทธิพลที่แผ่คลุมไปทั่วโลก  ความรู้ตะวันตกกลายเป็นนิยามของความจริงสากล  แต่ความสากลดังกล่าวล้วนประกอบสร้างโดยมีตะวันตกเป็นศูนย์กลาง ตะวันตกคืออำนาจในการผูกขาดความจริง  ความรู้ของตะวันตกให้นิยามอำนาจและสถานะที่เหนือกว่าสูงส่งกว่าแก่ตนเอง  กดเหยียดกีดกันความเป็นอื่น สร้างให้ผู้อื่นกลายเป็นความเป็นอื่น  มาเรีย เธเรซา อัลเวส ศิลปินชาวบราซิล หยิบยกประเด็นวาทกรรมอำนาจความรู้ของตะวันตกมาสร้างสรรค์ผลงานหลายชิ้น “This is not an Apricot” คือหนึ่งในตัวอย่าง  ในผลงานชิ้นนี้ศิลปินหยิบยกความรู้วิทยาศาสตร์ธรรมชาติของตะวันตกมาเป็นประเด็นในการสร้างงาน  ผลงานเป็นการตั้งคำถามกับสถานะของความรู้ กระบวนการในการประกอบสร้างความรู้ ความไม่ชอบธรรมในการสถาปนาความรู้ และผลกระทบจากความรู้ตะวันตกที่ทำให้ตะวันตกเป็นศูนย์กลาง  วิทยาศาสตร์ธรรมชาติประกอบสร้างขึ้นจากโครงสร้างของโลกตะวันตก จากกรอบความคิดของตะวันตก จากวินัยของวิชาแห่งสถาบันความรู้ตะวันตก มีตะวันตกเป็นศูนย์กลาง  ระบบนามธรรมของตะวันตก ดูดกลืนความเป็นจริงอันหลากหลายให้อยู่ใต้ความจริงของความรู้  ธรรมชาติและความเป็นจริงจึงถูกแทนที่ด้วยความจริงของความรู้  นอกจากวิทยาศาสตร์ธรรมชาติ ความรู้อื่นๆ ก็เช่นกัน  เมื่อความรู้ตะวันตกประกอบสร้างโดยมีตนเองเป็นศูนย์กลาง ด้วยกรอบของการเปรียบต่างแบบคู่แย้งก็ทำให้ตนเองเป็นผู้รู้ผู้เหนือกว่า และความเป็นอื่นคือความต่ำต้อยด้อยกว่า  ความรู้ของตะวันตกทำให้เกิดปฏิบัติการอาณานิคมและวาทกรรมอาณานิคม  วาทกรรมอาณานิคมที่ทำให้ตะวันตกคือความหมายของความเหนือกว่าสูงส่งกว่า  ความรู้ของตะวันตกจึงกลายเป็นสิ่งที่จริงแท้กว่า ถูกต้องเป็นมาตรฐานสากลกว่า  ความรู้จึงมีฐานะเป็นวาทกรรมที่ตอกย้ำความเหนือกว่าของตะวันตก ตอกย้ำความเป็นอื่น  ความรู้อื่นๆ คือความเป็นอื่นที่ไม่ใช่ความรู้ ไม่มีค่าพอจะเป็นความรู้  คนอื่นๆ ก็ไม่ใช่คนโดยสมบูรณ์ เป็นความแปลกความขาดบกพร่อง  ในบทความมุ่งวิเคราะห์อำนาจต่างๆ ที่สัมพันธ์กับความรู้ ใช้วิธีโบราณคดีเพื่อแสดงให้เห็นที่มาที่ไปที่ทำให้ความรู้ตะวันตกกลายเป็นอำนาจ  ความรู้ของตะวันตกอันถือเป็นมาตรฐานสากล ที่ทำให้ตะวันตกคือความเหนือกว่าอย่างจริงแท้สากล  โลกแห่งความรู้จึงเป็นโลกแห่งอำนาจ