การศึกษาเรื่องเล่า “คัทธนกุมารชาดก” ในจิตรกรรมฝาผนังวัดภูมินทร์จังหวัดน่าน

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มุ่งศึกษา (1) เนื้อเรื่องคัทธนกุมารชาดกที่ปรากฎในจิตรกรรมฝาผนังวัดภูมินทร์จังหวัดน่าน (2) วิเคราะห์สภาพสังคม ประเพณีและวัฒนธรรมท้องถิ่นของจังหวัดน่านในอดีตที่สะท้อนผ่านเนื้อเรื่องคัทธนกุมารชาดก มีเครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบสัมภาษณ์ และแบบวิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา โดยมีกลุ่มเป้าหมายในการเก็บข้อมูล ได้แก่ วัดภูมินทร์ มัคคุเทศน์ประจำวัดภูมินทร์ หออัตลักษณ์น่าน ผู้เชี่ยวชาญวรรณกรรมท้องถิ่นและปราชญ์ท้องถิ่น ซึ่งผู้วิจัยได้ลงพื้นที่เก็บข้อมูลเนื้อเรื่องชาดกนอกนิบาตหรือปัญญาสชาดก “คัทธนกุมาร” จากคัมภีร์ฉบับต่างๆ เอกสาร การสัมภาษณ์บุคคลและสถานที่จริง หลังจากนั้นนำข้อมูลภาพจิตรกรรมฝาผนังวิเคราะห์หาลำดับการเล่าเรื่อง เรียบเรียงเนื้อเรื่อง และนำไปเผยแพร่ ผลการวิจัย คือ เนื้อเรื่อง “คัทธนกุมารชาดก” ตั้งแต่ต้นจนจบที่อ่านแล้วเข้าใจง่าย ครบถ้วนในแบบฉบับของผู้วิจัยเอง โดยการอ้างอิงจากเอกสารหลายๆฉบับ และเนื่องจากศิลปินได้สร้างสรรค์จิตรกรรมฝาผนังขึ้นช่วงพุทธศตวรรษที่ 24 ทำให้พบว่าภาพจิตรกรรมฝาหนังวัดภูมินทร์ เนื้อเรื่องคัทธนกุมารชาดก และสภาพสังคมของน่านในอดีตนั้นมีความสัมพันธ์กัน โดยเค้าโครงเรื่องคัทธนกุมารที่ถูกเล่าอย่างแพร่หลายในภาคเหนือของประเทศไทยจะเป็นตัวกำหนดภาพรวมของภาพจิตรกรรมฝาผนังว่าควรมีตอนไหนบ้าง ส่วนรายละเอียดของภาพจิตรกรรมฝาผนังในแต่ละตอนก็จะเพิ่มฉากวิถีชีวิต วัฒนธรรม ประเพณี ความเชื่อ อิทธิพลจากท้องถิ่นอื่น รวมไปจนถึงสภาพสังคมของน่านในตอนนั้นลงไปด้วย ส่งผลถึงรายละเอียดเนื้อเรื่องคัทธนกุมารในจิตรกรรมฝาผนังวัดภูมินทร์จังหวัดน่านที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว แตกต่างไปจากที่อื่น