ลิเกวิทยุ อำเภอเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา: ความบันเทิงที่เหลือเพียงความทรงจำ

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากิจการลิเกวิทยุในอำเภอเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา โดยมีวิธีการศึกษาด้วยการศึกษาค้นคว้าจากเอกสารอ้างอิงทั่วไป เอกสารชั้นปฐมภูมิ และเอกสารชั้นทุติยภูมิ รวมถึงการลงพื้นที่เก็บข้อมูลเชิงสัมภาษณ์จากเจ้าของกิจการ โดยผลการศึกษาพบว่า อำเภอเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เคยมีคณะลิเกวิทยุ จำนวน 2 คณะ คือ คณะลิเกรวมมิตรบ้านแพน และคณะสมพงษ์ ลูกบ้านแพน ที่ในอดีตเคยใช้พื้นที่ทางสื่อวิทยุในการสร้างชื่อเสียง และขยายกลุ่มลูกค้าให้กว้างขึ้น ในช่วงระยะเวลา พ.ศ.2525-2535 ถึงแม้ว่าต้นทุนในการผลิตและเช่าพื้นที่สื่อจะมีอัตราค่าใช้จ่ายสูง แต่ด้วยความนิยมของลิเกซึ่งมีอยู่ทั่วไป และจุดแข็งของสื่อวิทยุที่มีลักษณะเป็นสื่อรุก สามารถเข้าถึงกลุ่มผู้คนจำนวนมาก แม้ในพื้นที่ที่การคมนาคมเป็นไปด้วยความลำบาก ทำให้มีห้างร้านต่าง ๆ สนใจให้การสนับสนุนทุนทรัพย์เพื่อใช้ในการดำเนินงานเป็นจำนวนมาก โดยมีเงื่อนไขคือ คณะลิเกนั้นจะต้องช่วยโฆษณาผลิตภัณฑ์หรือร้านค้าของตนเป็นข้อแลกเปลี่ยนทางธุรกิจ ต่อมาเมื่อสื่อโทรทัศน์สามารถเข้าถึงผู้คน
ได้มากขึ้นและลิเกส่วนหนึ่งเริ่มหันมาใช้สื่อโทรทัศน์แทน ลิเกวิทยุจึงเริ่มเสื่อมความนิยมลง ทำให้ผู้สนับสนุนรายต่าง ๆ เริ่มถอนตัว ส่งผลให้คณะลิเกทั้งสองคณะเกิดปัญหาการขาดแคลนทุนทรัพย์ อันเป็นปัจจัยหลักที่ทำให้ต้องล้มเลิกกิจการลิเกวิทยุ เหลือแต่เพียงคำบอกเล่า ป้ายคณะ และสถานที่ต่าง ๆ เป็นหลักฐานและมรดกความทรงจำในอดีต อย่างไรก็ตามความเปลี่ยนแปลงดังกล่าวแสดงให้เห็นถึงความพยายามปรับเปลี่ยนรูปแบบการนำเสนอความบันเทิงสู่ผู้ชมที่สอดคล้องกับความนิยมของผู้คน
ในสังคม เพื่อการดำรงอยู่ของลิเกในฐานะของศิลปะการแสดงที่เป็นมรดกภูมิปัญญาอย่างหนึ่งของไทย