เส้นทางบ้านกุดผึ้งถึงบ้านพลับ กับความสัมพันธ์ของผู้คนในเทือกเขาภูพาน

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเส้นทางประวัติศาสตร์จากช่องเขา บ้านกุดผึ้ง ตำบลกุดผึ้ง อำเภอสุวรรณคูหา จังหวัดหนองบัวลำภู ถึงบ้านพลับ  ตำบลบ้านผือ อำเภอบ้านผือ จังหวัดอุดรธานี ในฐานะเส้นทาง ซึ่งมีความสำคัญด้านการขนส่งสินค้า และทรัพยากรทางธรรมชาติ ช่วงพุทธศตวรรษที่ 22-24 โดยใช้วิธีการสำรวจด้านภูมิศาสตร์ วิเคราะห์หลักฐานทางโบราณคดี และวิธีการทางประวัติศาสตร์

จากการศึกษาพบว่า บริเวณเส้นทางจากกุดผึ้งถึงบ้านพลับ เป็นที่ตั้งของชุมชนโบราณ มีความสำคัญในการติดต่อสัญจร ซึ่งพบหลักฐานทางโบราณคดี ตามลักษณะศิลปกรรมพื้นถิ่นที่ได้รับอิทธิพลทางวัฒนธรรมของล้านช้าง ทั้งมีพัฒนาการในช่วงพุทธศตวรรษที่ 22 เป็นต้นมา บ้านพลับมีความสำคัญในฐานะแหล่งรวมสินค้าก่อนที่จะบรรทุกเกวียน เดินทางต่อไปยังเมืองท่าบ่อ และเมืองเวียงคุก สำหรับช่องเขาบ้านกุดผึ้งมีความสำคัญในการเป็นช่องทางผ่าน จากสุวรรณคูหา ผ่านเข้ามาเชื่อมต่อกับบ้านเมืองในเขตเมืองพาน และพบความสัมพันธ์ของผู้คนในพุทธศตวรรษที่ 22-24 เช่น การบูชารอยพระพุทธบาทบนเขาภูผาแดง และการจัดกิจกรรมตามประเพณีร่วมกัน และความเชื่อในความเป็นชนกลุ่มเดียวกัน ต่อมาได้รับผลกระทบจากภาวะการเมืองภายในของอาณาจักรล้านช้าง และช่วงความขัดแย้งระหว่างเวียงจันทน์กับกรุงรัตนโกสินทร์ เป็นเหตุให้ชุมชนบริเวณเส้นทางกุดผึ้งถึงบ้านพลับต้องถูกทิ้งร้าง จนกระทั่งบ้านเมืองเข้าสู่ภาวะปกติจึงได้มีการหลั่งไหลของผู้คนกลับเข้ามาตั้งถิ่นฐาน พร้อมฟื้นฟูชุมชนอีกครั้งในช่วงต้น พุทธศตวรรษที่ 25 เป็นต้นมา