โอ่งมังกรราชบุรี: เครื่องปั้นดินเผาที่มีอัตลักษณ์เฉพาะพื้นที่

บทคัดย่อ

โอ่งมังกรราชบุรีเป็นผลิตภัณฑ์เครื่องปั้นดินเผาที่ผลิตจากดินเหนียวสีน้ำตาลแดงสลับจุดขาว หรือดินสีมันปูที่พบในเขตพื้นที่อำเภอเมืองราชบุรี และอำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี ทั้งประเภทเคลือบและไม่เคลือบด้วยน้ำเคลือบขี้เถ้า มีการตกแต่งลวดลายเป็นลายมังกรหรือลายอื่น ๆ ทั้งแบบเรียบและแบบนูน รวมทั้งที่ไม่มีการตกแต่งลวดลาย ซึ่งผลิตตามกรรมวิธีและขั้นตอนดั้งเดิมแบบจีนที่ถ่ายทอดสืบต่อกันมา ผนวกเข้ากับภูมิปัญญาของคนราชบุรี อัตลักษณ์เฉพาะพื้นที่ของโอ่งมังกรราชบุรี ประกอบด้วย 1) วัตถุดิบในการผลิต ได้แก่ 1.1) ดินสีมันปู และ 1.2) น้ำเคลือบขี้เถ้า ซึ่งใช้วิธีการทำน้ำเคลือบแบบโบราณ มีส่วนผสมของขี้เถ้า เลน และออกไซด์ของเหล็กที่ทำให้เกิดสีแดง และ  2) กระบวนการผลิต ได้แก่ 2.1) การเตรียมดิน 2.2) การขึ้นรูป ซึ่งมีการขึ้นรูปด้วยแป้นหมุนและการขึ้นรูปด้วยวิธีการขด 2.3) การเขียนลวดลาย ซึ่งวัสดุที่ใช้เขียนลายจะเป็นดินเหนียวผสมกับดินขาวนวดจนเนื้อดินนิ่มเรียกว่า ดินติดดอก รวมทั้งลายที่เขียนกันมาแต่โบราณ คือ ลายมังกร ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของโอ่งในจังหวัดราชบุรี 2.4) การเคลือบ และ 2.5) การเผา ซึ่งใช้เตาเผาที่เป็นเตาขนาดใหญ่ เรียกว่า เตามังกร